عوارض جانبی موارد مصرف و منع دارویی فنتانیل

موارد مصرف فنتانیل

فنتانیل یک ضد درد مخدر است که به عنوان داروی ضد درد هنگام عمل جراحی، القای بیهوشی و حفظ آن و پیشگیری یا تسکین درد بلافاصله پی از عمل جراحی مصرف می شود.

مکانیسم اثر فنتانیل

فنتانیل به عنوان یک آگونیست با گیرنده های شبه تریاک پیوند می یابد و بر احساس درد تأثیر می گذارد و از این طریق اثر ضد درد خود را برای دردهای متوسط تا شدید اعمال می کند. اثرات این دارو در تضعیف CNS و دستگاه تنفس مانند مرفین است. اثر خواب آور این دارو بسیار کم است و به ندرت موجب آزادسازی هیستامین می شود.

فارماکوکینتیک فنتانیل

تکفارس آی آر

فنتانیل براحتی از سد خونی- مغزی عبور می کند. ۸۹-۸۰% دارو به پروتئین های پلاسما پیوند می یابد. تجمع فنتانیل در بافت های چربی ممکن است باعث طولانی شدن طول اثر دارو شود. متابولیسم دارو کبدی است. فنتانیل نیمه عمر سه مرحله ای دارد و نیمه عمر دفعی آن ۶/۳ ساعت است.زمان شروع اثر دارو حدود ۱۵-۷ دقیقه بعد از تزریق عضلانی و ۲-۱ دقیقه بعد از تزریق وریدیاست و طی ۳۰-۲۰ دقیقه بعد از تزریق عضلانی و ۵-۳ دقیقه بعد از تزریق وریدی به حداکثر اثر خود می رسد طول مدت اثر دارو از راه عضلانی ۲-۱ ساعت و از راه وریدی ۱-۵/۰ ساعت است. دفع دارو عمدتاً کبدی است.

عوارض جانبی فنتانیل

عوارض شایع (%۱۰<)

سیستم اعصاب مرکزی: گیجی، سرگیجه، خواب آلودگی، خستگی، سردرد، وضعیت بیهوشی

غدد درون ریز و متابولیسم: کم آبی بدن

www.takfars.ir

گوارشی: یبوست، تهوع، استفراغ

موضعی: قرمزی محل استعمال

عصبی، عضلانی و اسکلتی: سستی

تنفسی: تنگی نفس

عوارض نسبتا شایع (%۱۰-۱)

قلبی عروقی

فیبریلاسیون دهلیزی، آریتمی بای ژمینه، آریتمی قلبی، درد قفسه سینه، ترومبوز ورید عمقی، ادم، افزایش فشارخون، کاهش فشارخون، سکته قلبی، افت فشارخون وضعیتی، تپش قلب، ادم محیطی، آمبولی ریوی، تاکی کاردی سینوسی، سنکوپ، تاکی کاردی، گشادی عروق

سیستم اعصاب مرکزی

خواب آشفته، اختلال در راه رفتن، تفکرات نامعقول، آژیتاسیون، تغییر حس بویایی، فراموشی، اضطراب، آتاکسی، لرز، افسردگی، دیس اورینتیشن (اختلال در تشخیص موقعیت)، دیسفوری، سرخوشی، توهم، هایپرتونی، هیپوستزی (اختلال حس لامسه)، هیپوترمی، بی خوابی، تحریک پذیری، فقدان تمرکز، لتارژی، کسالت، تغییر سطح هوشیاری، میگرن، عصبانیت، نوروپاتی، پارانویا (بدگمانی)، خواب رفتگی اندام، بی قراری، اختلال تکلم، کندذهنی، سرگیجه، سندرم ترک

پوستی: ریزش مو، سلولیت، زخم بستر، افزایش تعریق، قرمزی، پوسته ریزی پوست، افزایش تعریق، تعریق شبانه، رنگ پریدگی، پاپول، خارش، پوستول، راش پوستی، راش وزیکولوبولوس

تک فارس

غدد درون ریز و متابولیسم

گرگرفتگی، افزایش کلسیم خون، افزایش قندخون، کاهش آلبومین خون، کاهش کلسیم خون، کاهش پتاسیم خون، کاهش منیزیم خون، کاهش سدیم خون، کاهش وزن

گوارشی

باد کردن شکم، درد شکمی، بی اشتهایی، کاهش اشتها، اسهال، اختلال چشایی، سوء هاضمه، اختلال در بلع، نفخ، گاستریت، گاستروانتریت، رفلاکس، خونریزی گوارشی، زخم گوارشی (لثه، لب، دهان)، درد لثه، التهاب لثه، التهاب زبان، استفراغ خونی، انسداد روده، آبسه دندان، درد رکتوم، التهاب دهان، بیماری زبان، خشکی دهان

ادراری تناسلی: احتباس ادرار، سختی در دفع ادرار، سوزش ادرار، اختلال ن.ع.و.ظ، درد پستان، بی اختیاری ادرار، عفونت مجاری ادراری، تکرر ادرار، خونریزی واژینال، واژینیت

هماتولوژی و انکولوژی: آنمی، کبودی، لکوپنی، لنفادنوپاتی، نوتروپنی، ترومبوسیتوپنی

کبدی: آسیت، افزایش آلکالین فسفاتاز سرم، افزایش سطح سرمی آسپارتات آمینوترانسفراز، یرقان

ازدیاد حساسیت: واکنش ازدیاد حساسیت

عفونی: آبسه

موضعی: سوزش محل استعمال، ترشح محل استعمال، ادم محل استعمال، تحریک محل استعمال، خارش محل استعمال، درد محل استعمال، راش محل استعمال، وزیکول محل استعمال

T A K F A R S

عصبی، عضلانی و اسکلتی: درد مفاصل، کمردرد، گرفتگی ساق پا، درد دست و پا، درد عضلانی، لرزش

چشمی: افتادگی پلک، تاری دید، دوبینی، خشکی چشم، انحراف چشم، تورم چشم، اختلالات بینایی

کلیوی: نارسایی کلیوی

تنفسی

آپنه، آسم، آتلکتازی (جمع شدن ریه)، برونشیت، سرفه، تنگی نفس حین فعالیت، خون دماغ، علائم شبه آنفلونزا، خلط خونی، هایپرونتیلاسیون (تنفس زیاد و سریع)، هیپوونتیلاسیون (کاهش تعداد تنفس)، هیپوکسی، لارنژیت، احتقان بینی، ناراحتی در بینی، نازوفارنژیت، فارنژیت، گلودرد، پنومونی، خلط پشت بینی، رینیت، آبریزش بینی، سینوزیت، عفونت مجاری تنفسی فوقانی، خس خس سینه

متفرقه: تب

تداخلات دارویی فنتانیل

مشخصات کلی تداخلات

سوبسترای CYP3A4

تشدید اثرات شبه آنتی کولینژیک

تک فارس www.takfars.ir

تشدید برادی کاردی

تشدید اثرات تضعیف کننده CNS

ایجاد تأخیر در تخلیه معدی

تشدید اثرات کاهنده فشارخون

کاهش آستانه تشنج

آگونیست اوپیوئیدی

تشدید اثرات سروتونرژیک

تداخلات رده X (پرهیز)

آبامتاپیر، آزلاستین (نازال)، برومپریدول، کانیواپتان، داپوکستین، الوکسادولین، انزالوتامید، فوسیدیک اسید (سیستمیک)، ایدلالیسیب، میفپریستون، مهارکننده های مونو آمین اکسیداز (ضدافسردگی)، مهارکننده های مونو آمین اکسیداز (نوع B)، اوپیوئیدها (میکس آگونیست/ آنتاگونیست ها)، اورفنادرین، اوکسوممازین، پارالدهید، تالیدومید

کاهش اثرات داروها توسط فنتانیل

تکفارس

داروهای با خاصیت ضد پلاکت (مهارکننده های P2Y12)، دیورتیک ها، داروهای معدی- روده ای (پروکینتیک)، آیوفلوپان I123، پگ ویزومانت، سینکالید

کاهش اثرات فنتانیل توسط داروها

آگونیست های آلفا/ بتا (با اثر غیرمستقیم)، آگونیست های آلفا ۱، القاکننده های متوسط و قوی CYP3A4، انزالوتامید، نالمفن، نالتروکسون، اوپیوئیدها (میکس آگونیست/ آنتاگونیست ها)، فنوباربیتال، پریمیدون، گیاه علف چای

افزایش اثرات داروها توسط فنتانیل

آلویموپان، آزلاستین (نازال)، بلونانسرین، داروهای ایجادکننده برادی کاردی، دسموپرسین، دیورتیک ها، الوکسادولین، فکسینیدازول، فلونیترازپام، ایوابرادین، لاکوزامید، متوتری مپرازین، متی روسین، مهارکننده های مونو آمین اکسیداز (ضدافسردگی)، مهارکننده های مونو آمین اکسیداز (نوع B)، نفازودون، آگونیست های اوپیوئیدی، اورفنادرین، اکسی تریپتان، اوکسی کدون، پارالدهید، پیریبدیل، پرامی پکسول، راموسترون، روپینیرول، روتیگوتین، مهارکننده های اختصاصی باز جذب سروتونین، داروهای سروتونرژیک (خطر بالا، متفرقه)، مهارکننده های سروتونین/ نوراپی نفرین، سیپونیمود، سوورکسانت، تالیدومید، ترامادول، داروهای ضدافسردگی سه حلقه ای، زولپیدم

افزایش اثرات فنتانیل توسط داروها

آبامتاپیر، آلیزاپرید، آلموتریپتان، آلوسترون، آمفتامین ها، داروهای آنتی کولینرژیک، داروهای ضد تهوع (آنتاگونیست ۵HT3)، بریمونیدین (موضعی)، بروموپرید، برومپریدول، بوسپیرون، کانابیدیول، ماری جوانا (شاهدانه)، کلرمتیازول، کلرفنسین کاربامات، کلوفازیمین، داروهای تضعیف کننده CNS، کانیواپتان، کریزوتینیب، مهارکننده های متوسط و قوی CYP3A4، داپوکستین، دکس متیل فنیدات و متیل فنیدات، دکسترومتورفان، دایمتیندن (موضعی)، درونابینول، دروپریدول، التریپتان، اردافتینیب، مشتقات ارگوت، فوس اپرپیتانت، فوسیدیک اسید (سیستمیک)، ایدلالیسیب، گیاه کاوا، لاروترکتینیب، لمبورکسانت، لینزولید، لیسورید، لوفکسیدین، لورکاسرین (جمع آوری شده از بازار دارویی آمریکا)، منیزیم سولفات، مپریدین، متوتری مپرازین، متیلن بلو، متوکلوپرامید، میدودرین، میفپریستون، مینوسیکلین (سیستمیک)، نابیلون، نفازودون، اندانسترون، اوکسوممازین، اوزانیمود، پالبوسیکلیب، پرامپانل، فنوباربیتال، پریمیدون، پروپوفول، راموسترون، روفینامید، روکسولیتینیب، داروهای تضعیف کننده CNS سروتونرژیک غیر اوپیوئیدی، آگونیست های گیرنده ۵HT1D (تریپتان ها)، سیمپرویر، سدیم اکسیبات، گیاه علف چای، اسپند، استریپنتول، سوکسینیل کولین، ترلیپرسین، تتراهیدروکانابینول، تتراهیدروکانابینول و کانابیدیول، توفاسیتینیب، داروهای ضدافسردگی سه حلقه ای

تداخل با غذا

ذکر نشده است.

هشدار ها فنتانیل

takfars.ir

در صورت وجود عیب کار کبد، بیماری ریوی و نقص سیستم تنفسی و در بیماران سالخورده یا بسیار جوان باید با احتیاط فراوان تجویز شود.

داروهای ضد درد مخدر باعث تشدید ضعف تنفسی می شوند.

هنگام تجویز دارو باید امکانات لازم برای کنترل علائم مسمومیت احتمالی با دارو از جمله آنتاگونیست های مواد مخدر در دسترس باشد.

تزریق وریدی دارو بهتر است به صورت آهسته و طی حداقل ۲-۱ دقیقه صورت گیرد.

اگرچه مصرف همزمان بنزودیاپین ها ممکن است باعث بهبود بیهوشی گردد، احتمال افزایش ضعف تنفسی و یا کاهش فشار خون باید در نظر گرفته شود.

مصرف متناوب دارو ممکن است باعث ایجاد تحمل به اثرات دارو وابستگی واعتیاد شود.

توصیه های دارویی فنتانیل

تا ۲۴ ساعت پس از مصرف این دارو، در صورت بروز سرگیجه، خواب آلودگی، منگی یا تاری دید باید احتیاط نمود.