چطور بدون وسیله مخصوص جهت قبله را پیدا کنید

قبله یابی و جهت یابی تنها برای نماز خواندن نیست، بلکه در سفر نیز نیاز زیادی به دانستن جهت داریم اگر بتوانیم یک جهت را بیابیم قبله پیدا می شود

آن طرف که خزه زیاد است رو به شمال است

شاخص آفتابی :

شاخص، چوب یا میله ای صاف و راست است (مثلاً شاخه نسبتاً صافی از یک درخت به طول مثلاً یک متر) که به طور عمودی در زمینی مسطح و هموار و افقی(تراز و میزان) فرو شده است.

تکفارس آی آر

روش اول: نوک(انتهای) سایهٔ شاخص روی زمین را [مثلاً با یک سنگ] علامت گذاری می کنیم. مدتی (مثلاً ده-بیست دقیقه بعد، یا بیشتر) صبر می کنیم تا نوک سایه چند سانتیمتر جابه جا شود. حال محل جدید سایهٔ شاخص (که تغییر مکان داده است) را علامت گذاری می نماییم. حال اگر این دو نقطه را با خطی به هم وصل کنیم، جهت شرق-غرب را مشخص میکند. نقطهٔ علامت گذاری اول سمت غرب، و نقطهٔ دوم سمت شرق را نشان می دهد. یعنی اگر طوری بایستیم که پای چپ مان را روی نقطهٔ اول و پای راستمان را روی نقطهٔ دوم بگذاریم، روبروی مان شمال را نشان می دهد، و رو به خورشید (پشت سرمان) جنوب است.

از آن جا که جهت ظاهری حرکت خورشید در آسمان از شرق به غرب است، جهت حرکت سایهٔ خورشید بر روی زمین از غرب به شرق خواهد بود. یعنی در نیم کره شمالی سایه ها ساعتگرد می چرخند.

هر چه از استوا دورتر بشویم، از دقت پاسخ در این روش کاسته می شود. یعنی در مناطق قطبی (عرض جغرافیایی بالاتر از ۶۰ درجه) استفاده از آن توصیه نمی شود.

در شب های مهتابی هم از این روش می توان استفاده کرد: به جای خورشید از ماه استفاده کنید.

روش دوم(دقیق تر): محل سایهٔ شاخص را زمانی پیش از ظهر علامت گذاری می کنیم. دایره یا کمانی به مرکز محل شاخص و به شعاع محل علامت گذاری شده می کشیم. سایه به تدریج که به سمت شرق می رود کوتاه تر می شود، در ظهر به کوتاه ترین اندازه اش می رسد، و بعداز ظهر به تدریج بلندتر می گردد. هر گاه بعد از ظهر سایهٔ شاخص از روی کمان گذشت (یعنی سایهٔ شاخص هم اندازهٔ پیش از ظهرش شد) آن جا را به عنوان نقطهٔ دوم علامت گذاری می کنیم. مانند روش پیشین، این نقطه سمت شرق و نقطهٔ پیشین سمت غرب را نشان می دهد.

www.takfars.ir

در واقع هر دو نقطه سایهٔ هم فاصله از شاخص، امتداد شرق-غرب را مشخص میکنند.

با اینکه روش پیشین نسبتاً دقیق است، این روش دقیق تر است؛ البته وقت بیشتری برای آن لازم است.

برای کشیدن کمان مثلاً طنابی(مانند بند کفش، نخ دندان) را انتخاب کنید. یک طرف طناب را به شاخص ببندید، و طرف دیگرش را به یک جسم تیز؛ به شکلی که وقتی طناب را می کشید دقیقاً به محل علامت گذاری شده برسد. نیم دایره ای روی زمین با جسم تیز رسم کنید.

وقتی سایهٔ شاخص به حداقل اندازهٔ خود می رسد(در ظهر شرعی)، این سایه سمت جنوب را نشان می دهد (بالای ۲۳-۵ درجه)

عقربه های ساعت

الف)درمنطقه معتدل شمالی : در کشور ایران که در این منطقه واقع شده بطریق زیر عمل می کنیم : ابتدا ساعت خود را روی وقت صحیح تنظیم کرده و بطور افقی نوک عقربه ساعت نما را به طرف آفتاب قرار می دهیم بطوریکه عقربه سایه خود را بپوشاند در این حالت نیمساز زاویه بین عقربه ساعت شمار و عدد ۱۲ ساعت سمت جنوب را نشان می دهد.

ب)در منطقه معتدل جنوبی: ابتدا ساعت را روی وقت دقیق تنظیم کرده و بطور افقی عدد ۱۲ را در مقابل خورشید قرار می دهیم نیمساز زاویه بین عدد ۱۲ و عقربه ساعت شمار امتداد شمال را نشان می دهد.

یافتن قبله در شب بسیار راحت است و از طریق ماه و ستاره ها می توان جهت قبله را تشخیص داد.

گردی هلال ماه در ۱۵ روز اول ماه قمری به سمت غرب و در ۱۵ روز دوم دقیقاً به سمت شرق است؛ قبله در ایران به سمت جنوب غربی است. وقتی یک جهت را پیدا کردیم اگر دست راست را به سمت مشرق گرفته دست چپ را به سمت مغرب روبه رو شمال و پشت سر جنوب می شود و اگر یک مقداری به سمت غرب بچرخیم جنوب غربی که جهت قبله است مشخص می شود.

هفت ستاره در آسمان است که شبیه ملاقه هستند، آبشخور ملاقه را پنج برابر کنیم (به صورت چشمی در آسمان جلو برویم) ستاره قطبی پیدا می شود که جهت شمال را نشان می دهد. اگر روبه روی شمال بایستیم پشت سر جنوب و دست راست مشرق و سمت چپ مغرب می شود.

تک فارس

ستاره هایی در آسمان است به شکل خوشه انگور که حبه آخر انگور سمت جنوب را نشان می دهد و وقتی جنوب را پیدا کرده و رو به شمال بایستیم شرق و غرب پیدا می شود. از طریق ستاره های راه شیری نیز می توان جهت قبله را پیدا کرد البته اینکهکشان در شهر به دلیل وجود چراغ ها قابل رویت نیست اما در بیابان به شکل خط سفید رنگی کاملاً مشخص است و یک بریدگی در پایین اینکهکشان وجود دارد که دقیقاً رو به خانه کعبه بوده و جنوب غربی را نشام می دهد، ایستادن روبه روی این بریدگی به معنی ایستادن رو به قبله است.

اگر رو به خورشید بایستیم و تقریباً شانه چپمان رو به خورشید باشد رو به قبله ایستاده ایم.