فهرست وقایع و رویدادهای تاریخی مهم ۵ فروردین

۴۴۱م:۲۵ مارس سال ۴۴۱ میلادی یزدگرد دوم شاه ساسانی ایران و پسر بهرام پنجم (بهرام گور) به امپراتوری روم که پس از ناپدید شدن بهرام، در مرزهای شمال غربی ایران دست به تمرکز نیرو زده بود و مرزنشینان را تحریک به نافرمانی می کرد اعلان جنگ داد. بهرام پنجم در جریان شکار گور ناپدید شده بود و برای مدتی، ایران بدون رئیس کشور بود. ظاهرا بهرام هنگام تعقیب گور در باتلاق فرو رفته و ناپدید شده بود. پس از بی نتیجه ماندن جستجو برای یافتن او و یا جسدش، بزرگان ایران پسرش را به نام یزدگرد دوم که یک متعصب مذهبی بود جانشین او کردند که اندرزهای موبد موبدان (روحانی ارشد آیین زرتشت) را بی چون و چرا به اجرا در می آورد.

تعصب مذهبی یزدگرد دوم باعث درگیری هایی در ارمنستان شد که ایالت خودمختار ایران بود و این درگیری ها چند سال ادامه داشت. ارمنیان نخستین ملت در جهان بوده اند که مسیحیت را دین رسمی خود اعلام کرده اند. سختگیری یزدگرد دوم نسبت به پیروان مسیحیت سبب شد که لئون، پاپ وقت، برضد آیین هایی که از ایران برخاسته و در اروپا گسترش یافته بودند مخصوصا اندیشه مانوی دست به اقدام بزند.

در پی اعلان جنگ یزدگرد دوم به رومیان و بسیج نیرو، امپراتور روم از در سازش وارد شد و یزدگرد دوم فرصت یافت به عقب راندن هپتالها Hepthalites در مرزهای شمالی منطقه فرارود همت بگمارد. به خواست موبد موبدان که عقیده داشت هپتالها اخلاقیات را رعایت نمیکنند و باید از مرزهای ایران فاصله زیاد داشته باشند، یزدگرد دوم سالها در نواحی شمال شرقی کشور سرگرم جنگ با این قوم بود. شکست کامل هپتالها که بعدا با کوشانها متحد شده بودند در سده بعد (سال ۵۶۵ میلادی) صورت گرفت. هپتالهارا «هون سپید» هم نوشته اند. کرونیکلرهای چینی نوشته اند که هپتالها ساکن مناطق شمالی دیوار چین بودند. چینیان آنان را «هوآ Hoa» می خواندند. دائره المعارف بریتانیا نوشته است که پولیاندری polyandry (ازدواج یک زن در یک زمان با چند مرد) در میان هپتالها که توجه به پاکیزگی بدن هم نداشتند رایج بود.

۱۸۲۸م:یک ماه و چند روز پس از امضای قرارداد پایان جنگ دوم ایران و روسیه، مردم ایران در جریان دید و بازدید های نوروزی آن سال، تازه از مفاد آن آگاه شدند و نوروزشان تلخ شد.

این قرارداد ۲۲ فوریه ۱۸۲۸ با میانجیگری انگلستان که نمی خواست روسها به مرزهای هند نزدیک شوند در ترکمن چای منعقد شده بود و به موجب آن، ایران مناطق دیگری از جمله ایروان و نخجوان را از دست داد و از آن زمان مرز شمال غربی ایران تغییر نیافته است. دومین جنگ ایران و روسیه دو سال طول کشید و ایران بازنده آن بود.

تکفارس آی آر

۱۳۱۲ش:امروز زادروز روزنامه نگار کاظم چایچیان است که پنجم فروردین ۱۳۱۲ (۲۵ مارس ۱۹۳۳) به دنیا آمده است. چایچیان کار روزنامه نگاری را در سال ۱۳۳۳ از خبرنگاری در روزنامه اطلاعات آغاز کرد و به این پیشه تا به امروز (سال ۱۳۸۹) ادامه داده است. وی در دهه ۱۳۳۰ خبرنگار شهری، امور مخابرات و بهداشت روزنامه اطلاعات بود و حوزه خبری شهرداری تهران در روزنامه ها با آغاز کار او بوجودآمد که این موسسه اینک خود دارای روزنامه ای به نام «همشهری» است. کاظم مدتی هم اخبار وزارت کشوررا پوشش می داد. در زمان خبرنگارشدن چایچیان داشتن تلفن در تهران یک مسئله بود که وی این مسئله را از دید انتقادی می شکافت و گزارش می کرد. در آن زمان هنوز کارشناش روابط عمومی وجود نداشت که اخبار دولتی را تنظیم و به روزنامه ها برساند و بنابراین، چایچیان خبرهای حوزه کار خودرا همه جانبه (نه، دولتی یکجانبه که دستپخت دفاتر روابط عمومی است) تهیه و تنظیم می کرد. از اخبار خبرگزاری پارس (آژانس ملی وقت) تنها به صورت «سرنخ و یادآوری» یادداشت برمی داشت تا شخصا دنبال و تحقیق کند و اگر ازرش انتشار داشت، آنگاه برنگارد.

ازآنجا که چایچیان بر زبان عربی و ادبیات عرب کاملا و تمام عیار مسلط بوده است به موازات کار خبر به ترجمه مطالب مطبوعات کشورهای عربی برای نشریات روزنامه اطلاعات می پرداخت و ترجمه مقالات حسنین هیکل روزنامه نگار معروف مصری و سردبیر وقت الاهرام او در روزنامه اطلاعات معروف است و رادیو ایران و تلویزیون غیر دولتی وقت گاهی آنها را نقل می کردند.

چایچیان سپس به سناتور مسعودی (بنیادگذار روزنامه قدیمی اطلاعات و ناشر سایر نشریات این موسسه) کمک کرد تا «الاخاء» ـ نشریه عربی زبان اطلاعات را منتشر کند و سالها به موازات نوشتن خبر، مقاله و ترجمه در نشریات اطلاعات، برای الاخاء نیز مقاله می نوشت و اخبار ایران را برای آن به عربی ترجمه می کرد. همین شهرت او سبب شد که در دهه ۱۳۷۰، دکتر فریدون وردی نژاد برای ایجاد روزنامه عربی زبان «الوفاق» وابسته به ایرنا (خبرگزاری ملی) از وی دعوت به همکاری کند. در آن زمان، وردی نژاد در سمت مدیر عامل ایرنا سرگرم ایجاد روزنامه ایران، ایران دیلی، مجله هفتگی جوانان، ایران ورزشی و … و نیز دانشکده خبر و یک مرکز نشر کتاب بود. وی «الوفاق» را با هدف ایجاد دوستی و تفاهم میان ایرانیان و همسایگان عرب تاسیس کرد و چایچیان در ایجاد این نشریه سهم بسزا داشت.

چایچیان که به روزنامه نگاری عشق می ورزد در عین حال یک مولف و مترجم کتاب است و تا سال ۱۳۸۹ (۲۰۱۰ میلادی) هفت کتاب از او منتشر شده است که معروفترینشان کتاب انقلاب عراق (انقلاب دهه ۱۹۲۰ برضد انگلستان) است. وفاداری چایچیان به موسسه اطلاعات و کارکنان آن مشهور و زبانزد است و در همه دیدارهای دوستانه کارکنان قدیمی این موسسه شرکت میکند. به قول علی باستانی معاون پیشین سردبیری روزنامه اطلاعات، عشق به روزنامه نگاری و ادامه اشتغال به این حرفه است که چایچیان را جوان تر از سن و سالش نشان می دهد و در ۷۶ سالگی به نظر ۵۰ ساله می آید.

www.takfars.ir

۱۸۲۱م:میهندوستان یونانی ۲۵ مارس ۱۸۲۱ برای پایان دادن به سلطه عثمانی که چند قرن ادامه داشت بپاخیزی مسلحانه خود را آغاز کردند که بیش از هفت سال طول کشید تا به ثمر رسید.

این بپاخیزی از "پاتراس" آغاز شد و استقلال طلبان دژ عثمانی ها در "مورین" را متصرف شدند و دولت عثمانی مجبور شد برای جنگ با آنان از آلبانی و نقاط دیگر نیرو به یونان بفرستد.

استقلال طلبان سپس جزایر "سپتسای" و "پسارا" را آزاد کردند و پس از تصرف نقاطی دیگر، در ۱۳ ژانویه سال ۱۸۲۲ اعلام استقلال کردند و برای کشور خود قانون اساسی نوشتند. اما، عثمانی اعتنا نکرد و بر شدت سرکوبی آنان افزود و چند بار دست به قتل عام زد تا به تدریج عوام الناس اروپا برای حمایت از یونانیان بپاخاستند، دولتهای روسیه، فرانسه و انگلستان که در انتظار چنین فرصتی بودند در ظاهر به خاطر کمک به یونانیان و درباطن برای رسیدن به هدفهای سیاسی خود به دولت عثمانی اخطار کردند که یونانیان را به حال خود بگذارد و از این کشور خارج شود که عثمانی به این اخطار اعتنا نکرد و سه قدرت اروپائی بر ضد عثمانی دست به عملیات نظامی زدند و روسیه در بالکان چند شکست سخت به عثمانی وارد ساخت و ….

یکی از صحنه های جنگ در ۲۰ اکتبر ۱۸۲۷ در "ناوارینو" روی داد که مشهور است و سوژه چند فیلم سینمایی شده است. عثمانی سرانجام در یونان شکست خورد و محمد دوم سلطان آن ۱۴ دسامبر استقلال یونان و مرزهای آن را برسمیت شناخت.

۱۹۷۵م:بیست و پنجم مارس ۱۹۷۵ فیصل ابن سعود پادشاه وقت کشور سعودی در کاخ سلطنتی ریاض در دفتر ویژه ملاقاتها به دست برادر زاده اش «فیصل ابو مساعد» با شلیک گلوله کشته شد. ضارب که در بیروت تحصیل می کرد به منظور اعتراض به کاهش مقرری که هر ماه به او پرداخت می شد به دیدار ملک فیصل رفته بود. کاهش مقرری به دلیل تنبلی در تحصیل و ولخرجی بود.

قاتل پس از محاکمه، سه ماه بعد (در ماه ژوئن) در یک میدان شهر ریاض گردن زده شد.

در پی درگذشت ملک فیصل ۷۰ ساله که در طول زمامداری دست به اصلاحات زده و از حامیان اتحاد اعراب بود، پرنس خالد برادر او و ولیعهد وقت سعودی بر جایش نشست. ملک فیصل از مخالفان سرسخت اسرائیل بشمار می رفت. وی که یک همسر بیش نداشت در گوری ناشناخته مدفون است.

روزنامه های تهران برای انتشار فوری خبر قتل ملک فیصل، شماره فوق العاده (Extra) منتشر ساخته بودند.

۲۰۰۴م:بیست و چهارم مارس ۲۰۰۴ ریچارد کلارک رئیس سابق سازمان ضد تروریسم آمریکا در کمیسیون رسیدگی به رویدادهای ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۱ شهادت داد که تروریسم پیش از رویدادهای ۱۱ سپتامبر برای حکومت جورج بوش(پسر) فوریت نداشت و از وضعیت "ورجنت" زمان حکومت ویلیام کلینتون به وضعیت مهم (نه فوری) تبدیل شده بود. وی گفت که پس از حمله به ناوشکن "کل" در بندر عدن، برای حکومت کلینتون مسئله ای بالاتر از مبارزه با القاعده نبود و او پس از روی کار آمدن جورج بوش، در جلسات امنیتی کاخ سفید به فوری بودن این مبارزه اشاره کرده بود که توجه نشد.

تک فارس

کلارک اظهارات خود را در این کمیسیون با عذرخواهی از بازماندگان نزدیک به سه هزار مقتول رویدادهای ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۱ آغاز کرد و خطاب به آنان گفت: کوتاهی دولت شما، آنان که قول محافظت از شمارا داده بودند از جمله خود من باعث این شکست (تلفات) شد و من از شما به خاطر این کوتاهی طلب بخشش می کنم.

وی گفت که پس از حمله نظامی به عراق هم، مبارزه با القاعده تحت الشعاع این جنگ قرار گرفت و به همین دلیل من صدای انتقاد خود را بلند کردم.

ریچارد کلارک که از زمان حکومت رونالد ریگان آن سمت را داشت و با جورج بوش (پدر) و کلینتون کار کرده بود در سال ۲۰۰۳ پس از ۳۰ سال از کار دولتی دست کشید. وی درباره کوتاهی که در مبارزه با القاعده شده بود و نیز بهانه های حمله نظامی به عراق کتابی منتشر ساخته و یکشنبه (۲۱ مارس ۲۰۰۴ ) در مصاحبه با بانو " لسلی ستال" گزارشگر مجله تلویزیونی شبکه «سی. بی. اس» به تفصیل در این باره به افشاگری دست زد و حتی گفت که پس از رویداد ۱۱ سپتامبر، تلاش رئیس جمهوری (جورج دبلیو بوش) و مخصوصا رامسفلد وزیر دفاع او این بود که پای صدام حسین را به میان بکشند و بهانه جنگ با اورا به دست آورند و من بارها در جلسات کاخ سفید گفته بودم که میان صدام حسین و القاعده ارتباطی به دست نیامده است.

۲۰۰۷م:شبکه های تلویزیونی آمریکا، بیستم مارس ۲۰۰۷ ضمن اخبار مشروح خود و پخش این عکس و عکسهای دیگر از آسمانخراش های دوبی، گزارش کردند که کمپانی «هالیبرتون» که قبلا دیک چنی معاون ریاست جمهوری آمریکا رئیس هیات مدیره اش بود و هنوز در آن منافع متعدد دارد، تصمیم قطعی به انتقال مقر خود از شهر هوستون (ایالت تکزاس آمریکا) به دوبی (درخلیج فارس) گرفته است. این شبکه ها سپس به شایعه سوء استفاده های متعدد هالیبرتون از جنگ عراق پرداخته و گفتند که این کمپانی تاکنون بیش از ۲۵ میلیارد دلار از هزینه جنگ عراق را به جیب خود ریخته و در یک مقاطعه کاری که با «ترک مناقصه» انجام شده نزدیک به سه میلیارد دلار به دولت آمریکا گرانفروشی کرده که این پول از جیب مالیات دهندگان «خرده پا» خارج شده است. هالیبرتون که زمانی تخصّص آن در نفت بود، در عراق در همه گونه مقاطعه شرکت کرده از جمله توزیع بطری آب آشامیدنی میان نظامیان!.

درباره این انتقال پر سر و صدا، مطالب متفاوت بیان شده است. نمایندگان دمکرات مجلس آمریکا گفته اند؛ هالیبرتون مقّر خود را به دوبی منتقل می کند تا از پرداخت مالیات بردرآمدهای هنگفتش به دولت آمریکا شانه خالی کند و بگوید که در کشوری دیگر مستقر است و این کار، میزان معکوس وطندوستی ثروتمندان و اصحاب قدرت در آمریکا را ثابت می کند!. همچنین با انتقال مقّر شرکت و یا شعبه آن به خارج و یا «آفشور» دسترسی دولت آمریکا به وضعیت مالی و فعالیت ها و معاملات شرکت محدود و یا غیر ممکن می شود و درنتیجه سوء استفاده ها پنهان خواهد ماند. برخی از مفسران گفته اند؛ انتقال مقّر هالیبرتون به دوبی نشان می دهد که مدیران این شرکت اطمینان یافته اند که آمریکا در منطقه زرخیز خاورمیانه ماندگار است و آنان می خواهند که به منابع منطقه نزدیکتر باشند. مفسرانی هم هستند که گفته اند؛ مدیران هالیبرتون که اطمینان یافته اند از ژانویه سال ۲۰۰۹ قدرت از دست حزب جمهوریخواه خارج و پرونده های سوء استفاده و اعمال نفوذ (پارتی بازی) آفتابی خواهند شد و به جریان خواهند افتاد، می خواهند که از سر و صدا و تعقیب فوری قضایی به دور باشند.

از این شنیده ها چنین بر می آید که ظاهرا در «دوبی»، این قبیل کمپانی ها به دولت محل مالیات نمی پردازند (؟!).

۲۰۰۸م:پارلمان پاکستان بیست و چهارم مارس ۲۰۰۸ یوسف رضا گیلانی از حزب مردم پاکستان (حزب بوتو) را به عنوان نخست وزیر این کشور انتخاب کرد. گیلانی قبلا رئیس پارلمان پاکستان بود. هفت سال پیش از آن دولت ژنرال مشرّف که در سال ۱۹۹۹ با کودتای نظامی برسر کار آمده بود گیلانی را متهم به اعمال نفوذ در انتصابات دولتی کرده و به زندان افکنده بود. وی پس از پنج سال زندانی بودن، در سال ۲۰۰۶ در دادگاهی که او را محاکمه می کرد تبرئه شد.

یوسف رضا گیلانی با ۲۶۴ رای در برابر ۴۲ رای که به پروزیر الهی (نامزد هوادار مشرّف) داده شده بود به نخست وزیری انتخاب شد و نخستین اقدامی را که انجام داد، آزادکردن «افتخار محمد چودری» از حبس خانگی در همان روز بود. افتخار محمد (یک قاضی بلوچ که در شهر کویته است) رئیس دیوان عالی پاکستان بود که چون برخی کارهای ژنرال مشرّف را ناقض اصول قانون اساسی پاکستان اعلام کرده بود از کار برکنار و بازداشت شده بود که در پی آن، حقوقدانان پاکستانی دست به اعتراض خیابانی زدند و این تظاهرات که در چند مورد به مداخله خشونت آمیز پلیس انجامید سرآغاز تظاهرات و درگیری های خیابانی بعدی شد که نتیجه اش عقب نشینی مشرّف و روی کار آمدن احزاب مخالف بود و احزابی قدرت را به دست آوردند که مشرّف سران آنهارا برکنار، تبعید و یا بازداشت کرده بود. یکی از این سران؛ نواز شریف رئیس شاخه اکثریت در حزب مسلم لیگ بود که مشرّف در ۱۹۹۹ با کودتای نظامی دولت اورا ساقط و خودش را به کشور سعودی تبعید کرد و یک بار هم که به پاکستان بازگشته بود، در فرودگاه او را توقیف کردند و از همان راهی که آمده بود بازگردانیدند.

T A K F A R S

گیلانی در نخستین اظهارات خود به عنوان نخست وزیر پاکستان، از رسیدگی به رویداد ترور بانو بی نظیر بوتو (در پاکستان معروف به «بی بی») توسط سازمان ملل جانبداری کرد. بانو بوتو در دسامبر ۲۰۰۷ کشته شد.

گیلانی در نخستین سخنرانی به عنوان رئیس دولت پاکستان همچنین اشاره کرده بود که با تصمیم احزاب مؤتلفه (اکثریت) در پارلمان مبنی بر تجدید نظر در سیاست ضد تروریستی ژنرال مشرّف موافق است زیرا که بیشتر پاکستانی ها با ادامه اعمال خشونت های مشرّف برضد القاعده و طالبان مخالفند و آن را عامل تشدید انتقامگیری های این دو گروه می بینند و این مردم معمولی و عمدتا پاکستانی ها هستند که کشته می شوند. از اظهارات گیلانی چنین برمی آمد که وی تلاش خواهد کرد اختیارات ریاست جمهوری را که مشرف از نخست وزیر سلب و به خود اختصاص داده بود (دوباره و در چارچوب قانون اساسی پاکستان) محدود کند. مرور زمان نشان داد که آصف علی زرداری پس از انتخاب شدن به ریاست جمهوری زیربار کاهش اختیارات نرفت و ….

در آن زمان (هفته آخر مارس ۲۰۰۸) در واشنگتن، مقامات دولت آمریکا سعی کرده بودند که بیطرفی نشان دهند. به عبارت دیگر؛ از مشرّف فاصله بگیرند که رسانه ها در اخبار خود وی را متحد شماره یک آمریکا در آسیای جنوبی قلمداد می کردند.

در روزهای پیش از انتخاب گیلانی به نخست وزیری پاکستان، در محافل این کشور گفته می شد که پس از ورود آصف علی زرداری (شوهر بانو بی نظیر متوفا) به مجلس در یک انتخابات فرعی (زیرا که قرار منع تعقیب او از اتهام وارده که مانع نامزد شدنش می شد صادر شده و منع دیگری برای نامزد شدنش در انتخابات وجود نداشت) نخست وزیر و یا رئیس جمهور خواهد شد و اگر تصمیم به نخست وزیر شدن بگیرد؛ گیلانی آمده خالی کردن این سمت برای اوست. مرور زمان نشان داد که زرداری سمت ریاست جمهوری را (باتوجه به اختیاراتی که مشرف به این مقام منتقل کرده بود) ترجیح داد.

مفسران غرب در مارس ۲۰۰۸ در اظهار نظرهای مطبوعاتی خود برغم این تحولات، ضمن اشاره به سابقه کودتا و همچنین عادت وارد آوردن اتهام به مخالفان و نیز باقی ماندن الیت ها در صدر امور بعید ندانسته بودند که پاکستان بازهم شاهد کودتا و یا عصیان باشد.

در مارس ۲۰۱۰ و درپی دیدارهای مقامات پاکستانی از جمله ژنرال پرویز کیانی فرمانده ارتش پاکستان با مقامات آمریکایی در واشنگتن، تفسیرنگاران رسانه های آمریکا نوشتند که بنظر می رسد باردیگر در پاکستان، قدرت به دست نظامیان و در صدر آنان ژنرال کیانی افتاده است.

۱۶۳۴: کلنی انگلیسی مریلند در آمریکای شمالی تاسیس شد. لرد بالتیمور دوم با فرستادن مهاجر از انگلستان موفق به ایجاد این کلنی که اینک یکی از ایالات فدراسیون آمریکاست شده بود.

۱۹۵۷: پیمان رم تصویب شد و جامعه اقتصادی اروپا (بازار مشترک اروپایی) را بنا نهاد که پس از دهها سال تبدیل به اتحادیه اروپا و فراگیر شده است.

۱۹۰۰: حزب سوسیالیست ایالات متحده آمریکا در شهر ایندیاپولیس تاسیس شد.

تک فارس www.takfars.ir

۱۹۹۴: دولت آمریکا نیروهای خود را از سومالی خارج ساخت.

۲۰۰۲: در منطقه وسیعی در افغانستان و شمال پاکستان زلزله روی داد و بیش از هزار تن را کشت.