فهرست وقایع و رویدادهای تاریخی مهم ۲۵ مرداد
۱۲۲۷م:ترکان قراختائی که اصل آنان از مناطق شمال شرقی ماوراءالنهر است از روزی چون امروز حکومت بر کرمان را آغاز کردند. براق حاجب (قتلغ خان) ۱۶ اوت سال ۱۲۲۷ میلادی (۶۰۶ خورشیدی) غیاث الدین پیرشاه حکمران کرمان را کشت و سلسله قراختائیان کرمان را تاسیس کرد. در آن زمان کرمان ، مکران ( سراسر بلوچستان تا مرز ایالت سند) و قسمتهای دیگری از جنوب شرقی ایران که یک قلمرو ایالتی را تشکیل می دادند تحت سلطه غیاث الدین بود.
کرمانی ها که شهرت به ناسیونالیست بودن دارند با داشتن دهها سال حاکم ترک ( سلجوقی و قراختایی ) حتی یک واژه ترکی یاد نگرفته و بکار نبرده اند.
سلطان جلال الدین خوارزمشاه در تفلیس بود که از قتل غیاث الدین آگاه شد و برای تنبیه «براق» ۱۷ روزه خود را از گرجستان به کرمان رساند. با وجود این , براق باقی ماند.
سلطان جلال الدین که او هم از طایفه ترکان بود در سال ۱۲۳۰ میلادی در منطقه رضائیه به دست کردها کشته شد. تاریخ از او به عنوان مردی جنگی ولی فاقد تدابیر کشور داری و مدیریت یاد می کند. «براق» پس از هفت سال حکومت بر کرمان درگذشت و مرگ ابو حامد کرمانی مولف و عارف معروف چهار سال پس از فوت براق در سال ۱۲۳۸ میلادی اتفاق افتاد. این وقایع همزمان با جنگهای صلیبی و لشکرکشیهای پی در پی اروپاییان به خاورمیانه به منظور تصرف بیت المقدس صورت می گرفت.
۱۹۵۳م:سرهنگ نصیری فرمانده واحد گارد سلطنتی نامه شاه مبنی بر عزل دکتر محمد مصدق از نخست وزیری ایران را ۳ روز پس از امضاء شدن، در ساعت ۲ بامداد ۱۶ اوت سال ۱۹۵۳ (۲۵ مرداد سال ۱۳۳۲ خورشیدی) به خانه او واقع در خیابان کاخ (خیابان فلسطین جنوبی) رسانید که توسط ماموران محافظ خانه دستگیر و بازداشت شد و چند ساعت بعد، شاه پس از اطلاع از ماجرا، با همسر خود ثریا از طریق فرودگاه کلاردشت با هواپیمای اختصاصی که خاتمی افسر نیروی هوایی (بعدا شوهر فاطمه، خواهر شاه) خلبانی آن را برعهده داشت به صورت فرار از کشور خارج شد و به بغداد رفت، زیرا که واحد گارد او خلع سلاح، و دستور احضار سرلشکر بازنشسته فضل الله زاهدی (که شاه با نقض قانون اساسی به او حکم نخست وزیری داده بود) و جمع دیگری داده شده بود و کار جمع آوری عکسهای شاه از ادارات دولتی هم آغاز گردیده بود. مطابق قانون اساسی، مجلس باید نخست وزیر تعیین می کرد، نه شاه. بنابر این عمل شاه غیرقانونی اعلام و کودتا تلقی شده بود.
تکفارس آی آر
دکتر فاطمی وزیر امور خارجه وقت خروج بدون اطلاع شاه از کشور را «فرار» او اعلام و به ملت گزارش کرد که این عمل شاه به منزله استعفای او است. دکتر فاطمی سپس به نمایندگی های ایران در کشورهای دیگر دستور داد که سراغ شاه نروند زیرا که وی یک فراری است و سمتی ندارد.
در پی اعلام خروج شاه از کشور، مردم به خیابانها ریختند و مجسمه های او و رضا شاه را پایین آوردند. گروهی از مردم نیز در گوشه و کنار از جمله میدان بهارستان تشکیل اجتماع داده و خواستار برقراری نظام جمهوری و لغو سلطنت شدند. در همین روز کاخ های سلطنتی مهر و موم شد و برنامه دعا به جان شاه در پادگانها لغو گردید.
۲۵ ۱۳۵۸ش:امرداد ۱۳۵۸ (۱۶ اوت ۱۹۷۹) شورای انقلاب یک قانون مطبوعات تازه برای ایران تصویب کرد که شش سال اجرا شد و سپس جای خود را به قانون مطبوعات فعلی (مصوب سال ۱۳۶۴ زمان وزارت محمد خاتمی = ۱۹۸۵) سپرد. به اظهار برخی اصحاب نظر، قانون مطبوعات مصوب ۱۶ آگست سال ۱۹۷۹ بهتر از سایر ضوابط مطبوعاتی ایران در ۹۸ سال گذشته بوده است زیرا که انتشار روزنامه حرفه ای را کار روزنامه نگار دانسته و تاکید دارد که اگر دولت (هیات نظارت) ظرف سه ماه پس از دریافت تقاضای صدور پروانه، نظر خود را اعلام نکند متقاضی می تواند به دادگاه دادخواست دهد و حکم دادگاه قطعی است (تبصره ۲ ماده ۱۰). در قانون فعلی (مصوب ۱۹۸۵) رای هیات نظارت «قطعی» اعلام شده است. در قانون فعلی، روزنامه نگار بودن متقاضی شرط نیست ولی باید صلاحیت او به تایید وزارتخانه های اطلاعات، دادگستری و نیروی انتظامی رسیده باشد (تبصره ۶ ماده ۹)، علیه نظام جمهوریاسلامی فعالیت و تبلیغ نکرده باشد (تبصره ۸ ماده ۹) و از مقامات نظام پیشین و وابستگان رژیم سابق در طول مدتی از ۱۵ خرداد ۱۳۴۲ تا ۲۲ بهمن ۱۳۵۷ نباشد (تبصره ۵ ماده ۹) و …. شنیده شده است که ضمن بررسی سوابق متقاضیان انتشار نشریه، به گزارش های ساواک منحله نیز استناد می شود!. به علاوه، کار رسیدگی در هیات، بدون حضور متقاضی و شنیدن مدافعات او (یکجانبه) صورت می گیرد. نظر سه مرجع (وزارت اطلاعات و …) هم به فرد اعلام نمی شود تا از خود دفاع کند.
۱۳۵۹م:روزنامه های تهران، در شماره های ۲۵ مرداد ۱۳۵۹ (۱۹ ماه پس از پیروزی انقلاب) اعلامیه دادستانی انقلاب مبنی بر اعدام یوسف خوش کیش مدیر کل بانک مرکزی در نظام گذشته را منتشر کرده بودند. در این اعلامیه، دادستانی انقلاب نوشته بود که خوش کیش پس از محاکمه در روزهای ۱۸ تا ۲۰ مرداد، مفسد فی الارض و محارب باخدا و رسول او تشخیص داده شد و سحرگاه ۲۴ مرداد۱۳۵۹اعدام گردید.
www.takfars.ir
در این اعلامیه آمده بود که خوش کیش در طول مدیریت خود، به اقتصاد کشور خیانت بزرگ کرده بود و مرتکب هلاک حرث و نسل شده بود.
در همین اعلامیه خبر از اعدام سه تن دیگر همزمان با خوش کیش داده شده بود که عبارت بودند از : هوشنگ امیر افشار نیا رئیس اسبق زندان اوین، احسان شهبازی و قدرت جمشیدی. در اعلامیه تاکید شده بود که احسان شهبازی از سوی ساواک در کنفرانسها شرکت می کرد و یکی از جرایم او کمک به تحکیم پایه های حکومت پهلوی بود.
۱۳۵۹ش:خبر گزاری پارس که هنوز به «ایرنا» تغییر نام نداده بود حکم شعبه اول دادگاه انقلاب در باره ۱۵ تن را که روز پیش اعدام شده بودند به روزنامه های تهران داده بود که در شماره های ۲۵ مرداد سال ۱۳۵۹ خود با عکس بعضی از آنان منتشر کرده بودند.
در این گزارش، از این عده به عنوان یاغیان بر امام عادل و قیام علیه جمهوری اسلامی که از حمایت آمریکا و اسرائیل بر خوردار بودند نام برده شده بود. گزارش نشانه می داد که این گروه از جمله کسانی بودند که ۱۸ تیر۱۳۵۹ دست به یک کودتای نافرجام زده بودند و محاکمه آنان روزهای هجدهم تا بیستم مرداد انجام و جملگی مفسد فی الارض تشخیص داده شده و اعدام گردیده بودند. اسامی این دسته چنین گزارش شده بود:
سپهبد سعید مهدیون رهبر کودتا، سرهنگ دوم احمد آزموده، سرگرد کورس آذرتاش، سروان هرمز زمانپور، ستوان شکرالله احمدی، استوار قاسم نقیب زاده، استوار جمشید بختیار، نظامی غلامحسین خرقانی خوب، نظامی محمود کیانی، ذبیح الله مومنی، منصور کتیرلو، مرتضی فرحپور، منصور ساجدی، علی اکبر عوض زاده، و اسماعیل عرب شیرازی.
۱۳۵۹ش:گزارش روزنامه های تهران در چنین روزهایی در سال ۱۳۵۹ حکایت از اختلاف نظر بنی صدر رئیس جمهور وقت با محمدعلی رجائی نخست وزیر تازه بر سر تعیین وزیران داشت. رجائی بیستم مردادماه ۱۳۵۹ با نامه تاییدیه بنی صدر، از مجلس رای لازم را گرفته بود. اختلاف نظر، نخست بر سر تعیین وزیران کشور و دفاع بود که بعدا گفته شد بنی صدر می خواهد قبلا یکایک وزیران کابینه مورد تایید او باشند .
یکی از اقدامات رجائی در طول ریاست دولت صدور بخشنامه ای بود که به موجب آن مستمری بازنشستگان دولت که به خارج رفته بودند بدون توجه به عائله تحت تکفل آنان در ایران قطع شد . برقراری مجدد مستمری موکول به بازگشت فرد بازنشسته و پس از تایید وزارت اطلاعات شد. سالها بعد از جنگ که برخی از بازنشستگان باز گشتند و مطالبه مستمری خود را کردند ، بدون احتساب تورم و حبس پول ، پس از دوندگی بسیار برهمان میزان سابق به آنان پرداخت شد که ارزش زیادی نداشت و بسیاری از آنان حق خود را به اعتراض محفوظ داشته اند.
تک فارس
۱۹۴۵م:۱۶ اوت سال ۱۹۴۵ (هفدهم به وقت جاکارتا) دکتر احمد سوکارنو (۱۹۷۰ – ۱۹۰۱) بلافاصله پس از اعلام پایان جنگ دوم در خاور دور، با تاسیس یک دولت موقت، استقلال وطنش را اعلام کرد و آن مجمع الجزایر را جمهوری اندونزی خواند و با سلاحهایی که ژاپنی ها در اختیار وی داده بودند، دست به ایجاد یک ارتش انقلابی زد تا مانع بازگشت هلندیهای استعمارگر شود. نیروهای ژاپنی پس از دریافت دستور پایان جنگ، در اندونزی سلاحهای خود به سوکارنو داده بودند. اندونزی از جمله مناطق اشغالی ژاپن در جریان جنگ جهانی دوم بود. نیروهای ژاپنی پس از اخراج هلندی ها جای آنان را در اندونزی گرفته بودند. دکتر سوکارنو ۱۶ اوت ۱۹۴۵ اعلام استقلال کرد، ولی سالها طول کشید تا این استقلال تحقق یافت. اندونزیایی ها هفدهم اوت هر سال را به عنوان روز ملی خود برگزار می کنند و جشن می گیرند.
۱۸۱۹م:۱۶ اوت سال ۱۸۱۹ ـ چهار سال پس از شکست ناپلئون ـ شصت هزار تن کشاورزان منچستر انگلستان برای شنیدن اظهارات یک کشاورز مبارز به نام « هنری هانت Henry Hunt » با خانواده های خود در مزرعه « سن پترز فیلد » گرد آمده بودند و با خود قرار گذاشته بودند که پس از شنیدن حرفهای « هانت » در همانجا یک « پیک نیک » برگذار کنند .
قاضی شهر که از این خبر نگران شده بود به تقاضای مالکان ( فئودالها ) تصمیم گرفت که سواران داوطلب را برای دستگیری « هانت » و برهم زدن اجتماع اعزام دارد. این داوطلبان عمدتا از خرده مالکان و فرزندان اعیان و کسبه شهر تشکیل می شدند که در مواقع اضطراری کار پلیس ضد شورش ( امروز ) به آنان واگذار می شد. آنان هنگامی به اجتماع کشاورزان رسیدند که « هانت » سخن از اصلاحات ارضی و امضای تومار برای درخواست تصویب یک قانون در این زمینه در پارلمان و نیز لغو قانون ذرت می گفت.
سواران به سوی جایگاه سخنرانی « هانت » هجوم بردند و با کشاورزان درگیر شدند و دست به کشتار آنان زدند که اجتماعی مسالمت آمیز برپا داشته بودند. در این عملیات ششصد و ۹ مرد و زن و کودک کشته و یا مجروح شدند.
مورخان با استفاده از واژه واترلو ( محل آخرین جنگ ناپلئون با مخالفانش ) این رویداد را قتل عام « پترلو » نام نهاده اند. از آن زمان به بعد، این کشتار وسیله ای شده است که روشنفکران و انقلابیون با اشاره به آن بر مالکان ، کارفرمایان و زورگویان بتازند.
۱۹۶۰م:نیمه دهه ۱۹۶۰، بسیاری از شهرهای ایالات متحده صحنه درگیری های نژادی بود. شهر لس انجلس در اوت ۱۹۶۵ صحنه شدیدترین و وسیعترین این شورشها ها بود. شورش با خشونت پلیس نسبت به یک راننده سیاه پوست که تخلف کرده بود آغاز شده بود . سیاه پوستان که آماده چنین شورشی بودند دست به ویران ساختن و به اتش کشیدن و غارت شهر زدند. سیاهان مسلمان محرک آنان به ادامه شورش بودند. این شورش پس از پنج روز ، ۱۶ اوت پس از ورود ۲۰ هزار گارد ملی و برقراری منع رفت و آمد شبانه پایان یافت. محصول این شورش ؛ سی کشته ، صدها مجروح ، صدها میلیون دلار خسارت مالی و ۲ هزار و ۲۱۰ بازداشتی بود. عکس ، یک خیابان فرعی را که دود از خانه های آن بلند است نشان می دهد.
۱۹۷۲م:۱۶ اوت ۱۹۷۲ یک رویداد بی سابقه در آسمان مراکش (مغرب عربی) روی داد و یک جنگنده نیروی هوایی این کشور به سوی هواپیمای حامل حسن دوم پادشاه وقت مغرب که به پایتخت باز می گشت آتش گشود، ولی هواپیمای حامل پادشاه و سرنشینان آن آسیب ندیدند!. همزمان، چند هواپیمای دیگر با راکت و گلوله کاخ سلطنتی و فرودگاه را به گلوله بستند و عده ای را مجروح کردند.
T A K F A R S
نقشه این کودتای بی سابقه به نتیجه نرسید و واحدهای نظامی دیگر، کودتا گران را سرکوب کردند و همان شب ژنرال افقیر طراح نقشه کودتا در خانه اش کشته شد و اعلام گردید که خودکشی کرده است. چون پنج گلوله به شکم و گردن او اصابت کرده بود، خود کشی او با تردید رو به رو شد. وی رئیس پلیس و امنیت مراکش و مورد اعتماد حسن دوم بود. افقیر که متعلق به یک طایفه صحرا نشین بود پیش از استقلال مراکش، از افسران ارتش فرانسه بود. حسن دوم بعدا همسر و فرزندان ژنرال افقیر را دهها سال در صحرا زندانی کرد که فرار آنان از زندان تا کنون سوژه چند کتاب شده است. دختر افقیر که به پاریس فرار کرده است کتابی تحت عنوان «عمر برباد رفته» منتشر ساخته و مطالبی را درباره وضعیت زندگانی در کاخ سلطنتی افشاء ساخته است.
۲۰۰۷م:رامسفلد وزیر دفاع وقت آمریکا در مذاکرات دو روزه خود (۱۴ و ۱۵ اوت ۲۰۰۴) در شهر سن پترزبورگ با سرگئی ایوانف وزیر دفاع وقت روسیه، با سرسختی و کنایات تند طرف روس رو به رو بود که در ۱۳ سال پیش از آن سابقه نداشت. چند مورد طعن و کنایات ایوانف در این مذاکرات که به روزنامه ها درز کرده بود و در اوت ۲۰۰۷ به صورت «سابقه» بر اخبار قدرت نمایی تازه روس ها اضافه می شود از این قرارند:
ـ ایوانف به رامسفلد اعتراض کرد که چرا چهار جنگنده ناتو در نزدیکی مرزهای روسیه مشاهده شده اند که حرکت خطرناکی بوده و ضمن آن به کنایه گفت: حتما این چهار جت در جستجوی بن لادن و القاعده بودند!.
ـ در مورد دیگر، ایوانف در پاسخ رامسفلد که پیشنهاد کرد اگر روسیه نگران سه کشور بالتیک است با آنها قراداد عدم تجاوز امضاء کند گفت: کدام کشور، کدام بالتیک!، این حرفها چیست که می خواهید در دهان ما قرار دهید و سپس از پاسخ ما برضد خودمان سوء استفاده کنید، و شدیدا به گسترش ناتو اعتراض کرد و گفت که قرار نبود پس از انحلال پیمان ورشو، ناتو گسترش یابد و برجای آن پیمان هم بنشیند!.
ـ ایوانف سپس اعتراض کرد که چرا آمریکا رادارهای گرین لاند (دانمارک) را تبدیل به احسن می کند؟، منظور چیست؟. این، ثابت می کند که شما به روسیه اعتماد نداشته و نخواهید داشت. رامسفلد جواب داد: به خاطر موشکهای ایران و کره شمالی!، ایوانف به طعن گفت: پس، ما هم به همین دلیل، نظیر این رادارها را نصب خواهیم کرد.
ـ ایوانف در پاسخ به پرسش رامسفلد که علت افزایش چهل درصدی بودجه دفاعی روسیه چه بوده است، گفت: همه این چهل درصد اضافی می شود ۲ میلیارد و پانصد هزار دلار در سال، و بودجه دفاعی آمریکا هنوز صدها برابر ما است!.
ایوانف متولد ۱۹۵۳، سرلشکر ذخیره و افسر اطلاعاتی سابق، در سال ۲۰۰۷ پس از شش سال، پست وزارت دفاع روسیه را ترک کرد و معاون نخست وزیر این کشور شد که برای انتخابات سال ۲۰۰۸ نامزد ریاست جمهوری روسیه شود و جای همکلاسی سابق خود ـ پوتین ـ را بگیرد. ایوانف قبلا رئیس شورای امنیت ملی روسیه بود. وی که در دانشگاه در رشته زبانشناسی تحصیل کرده است بر چند زبان اروپایی مسلط و انگلیسی را به روانی آمریکایی ها تکلم می کند. او از دهه ۱۹۷۰ در پلیس اطلاعات و امنیت شوروی (کا. گ. ب.) مشغول به کار شده بود.
۲۰۰۴م:با ورود روسیه، اوکراین و قزاقستان از اوت ۲۰۰۴ به بازار بین المللی گندم، نظم قدیمی این بازار برهم خورده است. این سه کشور در سالهای اخیر بیش از سی درصد، مازاد تولید داشته و وارد بازارهای بین المللی شده اند. استرالیا بیش از سایر کشورهای گندم خیز از ورود آنها به این بازار آسیب دیده است. به نظر مفسران اقتصادی، آمریکا، کانادا و آرژانتین سه کشور بعدی خواهند بود که از این رقابت آسیب خواهند دید. تا چند سال پیش، گاهی بازار گندم به صورت بده – بستان دیپلماتیک درمی آمد و از آن به عنوان باج خواهی سیاسی هم استفاده می شد که با ورود رقبای تازه، ممکن است بعدا چنین نباشد.
بازار برنج نیز تا دهه پیش همین وضعیت (صورت بازی دیپلماتیک) را داشت که با ورود ویتنام به آن و عرضه برنج فراوان، این بازار را به صورت تجاری خود باز گرداند. روسیه قبل از گندم، بازار نفت را هم تا حدی از روال سابق خارج ساخته بود.
تک فارس www.takfars.ir
۱۵۱۳: هانری هشتم پادشاه وقت انگلستان که به فرانسه لشکر کشیده بود ارتش فرانسه را در Spur واقع در شمالغربی این کشور شکست داد.
۱۹۱۴: با ورود نیروهای آلمان به خاک بلژیک ، دولت این کشور پایتخت را از بروکسل به آنتورپ منتقل ساخت.
۱۹۴۱: انگلستان و شوروی بار دیگر به ایران اخطار کردند که آلمانی ها را از خاک خود بیرون کند.
۱۹۴۵: ایران نیز مانند کشورهای دیگر به مناسبت پایان کامل جنگ جهانی دوم تعطیل عمومی بود.
۱۹۴۹: بانو مارگارت میچل نویسنده داستان معروف «بربادرفته» درگذشت.
۱۹۵۵: برای دکتر مرتضی یزدی وزیر اسبق بهداری و از سران حزب توده کیفرخواست اعدام صادر شد.
۱۹۶۰: قبرس که پس از سلطه عثمانی، در استعمار انگلستان بود در پی مبارزات مسلحانه مردم آن جزیره استقلال یافت و اسقف ماکاریوس رهبر مبارزه به عنوان نخستین رئیس جمهوری آن انتخاب شد.
۱۹۶۰: در کنگو که استقلال خود را از استعمار بلژیک به دست آورده بود نظام جمهوری اعلام شد.
۱۹۷۴: ارتش ترکیه پس از تصرف منطقه ترک نشین شمال قبرس و اعلام یک حکومت جداگانه در آنجا، با یونانی زبانان آتش بس اعلام کرد.
۱۹۷۵: دولت تازه بنگلادش ( دولت کودتا ) تصمیم گرفت که این کشور را از حوزه نفوذ هند خارج سازد.
تکفارس
۲۰۰۳: به گزارش روزنامه دولتی همشهری مورخ ۲۳ مرداد ۱۳۸۲، مروی معاون اول قوه قضایی در اجتماع معاونان آمار اشاره کرده است که آمار جعل سند در کشور رو به ازدیاد است.
