فهرست وقایع و رویدادهای تاریخی مهم ۱۶ شهریور
۱۵۱۴م:هفتم سپتامبر سال ۱۵۱۴ نظامیان عثمانی وارد تبریز شدند. این نظامیان به فرماندهی مستقیم سلیم اول سلطان عثمانی ۲۳ اوت (۱۵ روز پیش از آن) در دشت چالدران نیروهای شاه اسماعیل صفوی را شکست داده بودند. سلطان سلیم و نیروهایش بر اثر حملات غیر منظم (چریکی) نیروهای شاه اسماعیل و مقاومت مردم تبریز نتوانستند مدت طولانی در این شهر بمانند و به خاک عثمانی بازگشتند.
جنگ چالداران بزرگترین و شاید آخرین جنگ بزرگ توپ و تفنگ در برابر شمشیر و کمان بود و مورخان معاصر بمباران اتمی هیروشیما و ناگازاکی را در نیمه اول اوت سال ۱۹۴۵ با آن مقایسه می کنند که جنگ اتمی در برابر اسلحه متعارفی (توپ و تفنگ) بود و هر دو جنگ در ماه اوت صورت گرفته بود.
هدف عمده سلطان سلیم اول از حمله به ایران؛ جلوگیری از گسترش شیعه اثنی عشری که مذهب رسمی ایرانیان اعلام شده بود به متصرفات عثمانی و پیوستن شیعیان قلمرو عثمانی به دولت تازه تاسیس صفوی ایران بود. هدف دیگر وی ضمیمه کردن مناطق کردنشین شمال غربی ایران و محل سکونت ترکمانان (بقایای سلجوقیان و … در عراق امروز) به قلمرو خود و نیز مانع از گسترش و رشد "ایرانیسم" بود که با روی کار آمدن شاه اسماعیل صفوی دوباره سربلند کرده بود.
سلطان سلیم به دو هدف اول خود از این عملیات نظامی رسید، ولی مسئله ای به نام کردستان ترکیه به وجود آورد که دولت ترکیه اینک (قرن ۲۱) دچار آن است. صفویان که تا زمان جنگ چالدران بکار بردن اسلحه آتشین را خلاف آیین جوانمردی می پنداشتند از این پس به فکر مسلح کردن خود به توپ و تفنگ افتادند که شاه عباس به آن تحقق بخشید.
تکفارس آی آر
۱۳۳۵ش:در این روز در سال ۱۳۳۵ چاه نفت شماره ۶ قم در منطقه البرز نیز به نفت رسید. چاه شماره ۵ در منطقه البرز که در عمق دو هزار و ۶۷ متری به نفت رسیده بود از چهارم شهریور بر اثر فشار گاز طبیعی دچار فوران شده بود که خروج نفت از آن مدتها ادامه داشت تا از خارج کارشناس دعوت کردند و آن را خاموش ساختند.
۱۲۹۴ش:۱۶ شهریور ۱۲۹۴ ( ۷ سپتامبر ۱۹۱۵) وثوق الوله رئیس الوزراء وقت (برادر قوام السلطنه و پدر زن دکتر علی امینی) که شهرت به انگلوفیل بودن( هواداری از انگلستان) داشت از دو دولت انگلستان و روسیه که سرگرم تکمیل اجرای قرارداد سن پترز بورگ ( تقسیم ایران به دو منطقه نفوذ ) بودند و خواسته بودند که مالیه و ارتش ایران را زیر کنترل بگیرند خواست که فعلا این کار به تعویق اندازند. رئیس الوزراء قبلی به این کنترل تسلیم شده بود. گفته شده است که وثوق الدوله به اشاره لندن درخواست تعوین آن تصمیم را کرده بود زیرا بر لندن یقین حاصل شده بود که روسیه در جنگ جهانی اول که از سال پیش آغاز شده پیشرفتی نخواهد داشت و قدرت سابق را از دست خواهد داد و درنتیجه، انگلستان دیکته کننده اصلی در ایران خواهد بود.
۱۳۰۸ش:مجلس ایران جلسه ۱۶ شهریور ۱۳۰۸ خود را به بحث در باره لایحه دولت پیرامون امر تابعیت اختصاص داده بود. برخی نمایندگان تاکید بر آن داشتند که ایرانیانی که به وطن پشت کنند و به تابعیت دولت دیگری در آیند و با ادای سوگند، متعهد به دفاع مسلحانه، جاسوسی و هرگونه اقدام براندازی دیگر به سود دولت متبوع تازه و بر ضد وطن نیاکان شوند، به دلیل قطع «عالما و عامدا» وفاداری به زادگاه خود و نیاکان، از همان لحظه نباید ایرانی به حساب آیند و با آنان باید به صورت خارجی رفتار شود. بنابراین، ایران نباید تابعیت مضاعف را بپذیرد. پاره ای دیگر از نمایندگان گفته بودند که پس از دادن یک اخطاریه رسمی، این قبیل ایرانیان لغو تابعیت شوند. سرانجام لایحه دولت در آخر وقت به تصویب رسید. در سال ۱۳۵۸ هجری خورشیدی (پس از انقلاب) هنگام طرح اصل ۴۱ قانون اساسی جمهوری اسلامی در مجلس مربوط و رسانه ها، بسیاری از مردم (با توجه به شایعاتی که پیرامون یکی ـ دو همکار دولت موقت در افواه جریان داشت) همان عقاید سال ۱۳۰۸ را ابراز کرده و خواسته بودند که قید شود هر ایرانی که عالما و عامدا به تابعیت یک دولت دیگر درآید از همان لحظه ادای سوگند وفاداری به دولت تازه، تابعیت ایرانی خودرا از دست بدهد و به صورت خارجی و دریافت ویزا بتواند به ایران باز گردد. طبق این اصل، لغو تابعیت یک ایرانی نیاز به درخواست تبعه دارد و یا در صورتی که به تابعیت کشور دیگری درآید. این اصل در ۳۰ سال گذشته در مورد لغو تابعیت کسانی که به تابعیت دولت های دیگر درآمده اند (و دردسر سازی های این اتباع دوگانه) به اجرا درنیامده است! که در اصطلاح علم حقوق «اصل معطل مانده» بشمار می آید. حقوقدانی هم هستند که گفته اند که این اصل نیاز به آیین نامه اجرایی! دارد که این آیین نامه باید به تصویب پارلمان برسد.
۲۰۰۸م:ششم سپتامبر ۲۰۰۸ محمود احمدی نژاد رئیس جمهور ایران یک دیدار یکروزه از جمهوری توده ای چین بعمل آورد که طبق گزارش رسانه ها، با رفتار بسیاردوستانه و گرم «هو جینتائو» رهبر چین رو به رو شد. هو (خو) که در تالار بزرگ خلق با احمدی نژاد دیدارکرد اعلام داشت که چین به حق ایران در برخورداری از انرژی اتمی برای مصارف غیرنظامی احترام می گذارد و این حق را رعایت و از آن حمایت می کند. به علاوه، از دولتهای دیگر می خواهد که در این زمینه انعطاف نشان دهند. وی همچنین برگسترش مناسبات دوجانبه دو کشور باستانی چین و ایران که قرنها پیش از میلاد مسیح آغاز شده است تاکید کرد و همکاریهای صمیمانه دو کشور را ستود و گفت که چشم انداز این همکاری های رو به گسترش، روشن و درخشان است.
www.takfars.ir
به گزارش رسانه ها (ششم سپتامبر ۲۰۰۸)، چین در بازرگانی خارجی ایران اینک مقام اول را حائز است و تنها در یک سال گذشته بر میزان مبادلات دو کشور دوست معادل ده میلیارد دلار افزوده شده است.
۲۰۰۳م:«ماریو مونته فورته تولدو» داستان نگار شهیر گواتمالایی و یکی از نویسندگان بزرگ قرن ۲۰ در زبان اسپانیایی ششم سپتامبر ۲۰۰۳ در ۹۲ سالگی دیده از جهان فرو بست. معروفترین داستان او «راهها به کجا ختم می شوند» عنوان دارد که برپایه آن فیلم سینمایی پر بیننده ای هم ساخته شده است. بیشتر داستانها و نمایشنامه های «مونته فورته» زمینه سیاسی و انتقادی در حمایت از مردم دارد. «مونته فورته» پس از درنظرگرفتن موضوع هر داستان به میان مردم مربوط به سوژه می رفت و مدتی را میان آنان زندگی می کرد تا نوشته او انعکاس واقعیات باشد. همچنین از او چندین رساله درباره حکومت، دمکراسی، احزاب و سازمانهای بین المللی برجای مانده است.
گواتمالائی ها که او را منعکس کننده دشواری های خود می دانستند، نظر به اعتمادی که داشتند در دهه ۱۹۴۰ وی را به نمایندگی خود به پارلمان فرستادند که در آنجا رئیس مجلس شد. بعدا دولت چپگرای گواتمالا (همان دولتی که با کودتایی نظیر براندازی ۲۸ امرداد ساقط شد) وی را به نمایندگی از خود به سازمان ملل فرستاد و نطق های ضد امپریالیستی او در اینجا معروفند.
۱۵۸۲م:هفتم سپتامبر سال ۱۵۸۲ (یک ماه پیش از اصلاح تقویم میلادی)، کمیسیون رفورم تصمیم گرفت که ماه نهم میلادی نام باستانی اش را که سپتامبر (هفتم) است حفظ کند. «سپتامبر بیش از دو هزار سال پیش و هنگام تنظیم تقویم ژولیان، از دو واژه سانسکریت و برگرفته از یک کتاب دینی هندوها ساخته شده است: «سپت» به معنای رقم ۷ و «امبر» یعنی آسمان. در آن زمان، سپتامبر ماه هفتم بود و سال رومی قدیم که تقویم میلادی برپایه آن تنظیم شده است به اقتباس از ایرانیان از مارس (۲۱ تا ۲۴ مارس) مصادف با نوروز ما و آغاز بهار شروع می شد. تقویم تازه میلادی (که جهانی شده است) در قرن شانزدهم توسط یک ایتالیایی به نام دکتر لیلیو (لیلیوس) تنظیم شد و چون پاپ وقت، گریگوری سیزدهم، بر آن صحه نهاد به تقویم گریگوری موسوم شده است. این تقویم از چهارم اکتبر سال ۱۵۸۲ (۴۲۶ سال پیش) به اجرا درآمده و جای تقویم ژولیان را گرفته است.
۱۹۴۰م:بمباران شبانه لندن توسط نیروی هوایی آلمان (لوفت وافه) از هفتم سپتامبر ۱۹۴۰ آغاز شد و ۵۷ شب متوالی طول کشید و تلفات و زیانهای سنگین به بار آورد. این بمبارانها در تاریخ جنگ جهانی به "بلیتز" معروفند. عکس بالا روز بعد از نخستین بمباران شبانه لندن، از گوشه ای از یک منطقه بمباران شده برداشته شده است. دولت انگلستان برای محافظت از جان کودکان، زنان و سالخوردگان آنان را به خارج از شهرهای بزرگ منتقل کرده بود.
۱۹۶۱م:هفتم سپتامبر سال ۱۹۶۱ (۱۳۴۰ هجری خورشیدی) یک روز پس از این که دولت افغانستان روابط سیاسی خود را با پاکستان قطع کرد و دولت پاکستان را متهم به حمایت از داعیه استقلال طلبی برخی از پشتونها کرد و بحران روابط دو کشور در حال اوج گیری بود، ایزوستیا ارگان دولت شوروی با انتشار مقاله ای نه تنها این بحران را دامن زد بلکه پای ایران را هم به آن کشاند. ایزوستیا نوشته بود که ایران و پاکستان محرمانه به توافق رسیده اند که افغانستان را میان خود قسمت کنند؛ منطقه پشتون نشین به پاکستان و منطقه فارسی زبان به ایران ملحق شود و دولت آمریکا که سرگرم محاصره کامل شوروی است بر این طرح صحه گذارده است و با این عمل، ایران آنچه را که قرن گذشته (نوزدهم) از دست داد به دست می آورد و پاکستان هم پشتون ها را با پاتان های خود یکی می کند و از مسائل نژادی و مشکل ایالت وزیرستان و منطقه مرزی شمال غربی خود آسوده خاطر می شود.
مقاله ایزوستیا در حالی انتشار یافت که سران کشورهای غیر متعهد در بلگراد به مسئله روابط بحرانی افغانستان و پاکستان رسیدگی می کردند. افغانستان یک کشور غیر متعهد ولی ایران و پاکستان از متحدان آمریکا بودند. آتش بحران روابط پاکستان و افغانستان از هفتم شهریور ماه روشن شده بود که ایوب خان رئیس جمهوری وقت پاکستان دولت افغانستان را تهدید کرده بود چشم طمع به ایالت پاتان نشین شمال غربی پاکستان دوخته است. ایوب خان دولت کابل را متهم کرده بود که از تاریخ تجزیه هندوستان به دو کشور هند و پاکستان، هرگز به روی پاکستان لبخند دوستی نزده و پنهانی با هند بر ضد پاکستان توطئه کرده است. ایوب خان روز بعد از این تهدید، از افغانستان خواست که کنسولگری ها و دفاتر فرهنگی و بازرگانی خود در پیشاور، کویته، پاره چنار و چمن را تعطیل کند.
تک فارس
یک روز پس از این اولتیماتوم پاکستان، سردار محمد داود خان صدراعظم وقت افغانستان برای یک دیدار فوری چند ساعته و مذاکره با دولت وقت ایران وارد تهران شد و ایران قول داد که همه مساعی خود را برای رفع بحران روابط افغانستان و پاکستان بکار برد. در پی همین سفر کوتاه، در محافل سیاسی جهان شایع شد که سران افغانستان به ایران پیشنهاد تشکیل یک فدراسیون مرکب از دو کشور همزبان و همنژاد و هم فرهنگ داده اند.
دولت افغانستان هم ششم سپتامبر ناگهان مناسبات سیاسی خود را با پاکستان قطع کرد، اتباعش را از پاکستان فراخواند و مرزهایش را بست و بر مشکلات کنفرانس سران کشورهای غیر متعهد افزود به گونه ای که "نهرو" و "سوکارنو" مجبور به تبادل نظر جداگانه شدند.
این وقایع درست یک سال پس از دیدار آیزنهاور، رئیس جمهوری وقت آمریکا از افغانستان روی می داد. دولت کابل در آن دیدار حاضر نشده بود که از دوستی خود با دولت مسکو دست بردارد.
دولت وقت ایران به دلیل بحرانی بودن اوضاع بین المللی و ادامه معارضه آمریکا و شوروی، در قبال مقاله "ایزوستیا" که نظر دولت شوروی را منعکس کرده بود واکنش فوری نشان نداد، ولی پنج روز بعد (۲۰ شهریور) روزنامه اطلاعات (که ترجمه روسی نامش "ایزوستیا" است) در یک سرمقاله طولانی شدید اللحن مفاد مقاله ایزوستیا را رد کرد و مطالب آن را تحریک آمیز خواند که اصحاب نظر در کشورهای دیگر آن را نظر دولت ایران تلقی کردند.
بحران روابط افغانستان و پاکستان بعدا با پادرمیانی کشورهای مختلف برطرف شد، ولی گمان نمی رود که مسئله پاتانهای پاکستان (پشتونها) که ۲۸ میلیون نفر برآورد شده اند و دولت لندن آنان را از افغانستان جدا کرد به این آسانی شدنی باشد. منطقه پاتان نشین پاکستان در سالهای دهه اول قرن ۲۱ بحرانی تر و خونین تر از همیشه بوده است. در نخستین هفته سپتامبر ۲۰۰۸ در همین منطقه طرح سوء قصد قصد به جان گیلانی نخست وزیر تازه پاکستان به اجرا گذارده شده بود که نافرجام ماند.
۱۹۸۸م:عبدالاحد مهمند Mohmand خلبان نیروی هوایی افغانستان (متولد ۱۹۵۹ و از طایفه مهمند) هفتم سپتامبر ۱۹۸۸ پس از ۹ روز اقامت در ایستگاه فضایی شوروی به نام "میر" به زمین بازگشت. وی با موشک سایوز TM – 5 به فضا فرستاده شده بود و پس از رسیدن سایوز به ایستگاه "میر" به آن منتقل شده بود.
عبدالاحد نخستین فضانورد افغانستان بشمار می رود. در آن زمان حزب کمونیست افغانستان دولت این کشور را در دست داشت که مناسباتش با مسکو بسیار حسنه بود.
۱۸۱۲: ناپلئون بناپارت که برای تصرف روسیه و سپس از راه ایران تصرف هند و خارج ساختن آن از دست انگلستان وارد روسیه شده بود هفتم سپتامبر ۱۸۱۲ ارتش روسیه را در منطقه "بورودینو" واقع در ۱۱۲ کیلومتری غرب مسکو درهم شکست و هفت روز بعد وارد مسکو شد. نیروهای هیتلر ۱۲۹ سال بعد در همین محل یک بار دیگر ارتش روسیه (شوروی) را شکست دادند. هدف هیتلر هم خارج ساختن خاور میانه و هند ازدست انگلستان از طریق ایران بود.
T A K F A R S
۱۸۲۲: برزیل هفتم سپتامبر سال ۱۸۲۲ اعلام استقلال کرد و خود را از استعمار پرتغال نجات داد. از همین زمان هفتم سپتامبر روز ملی برزیل است.
۱۹۰۱: هفتم سپتامبر ۱۹۰۱ دولت پکن که در نهایت ضعف و بدبختی بود قبول کرد که بابت قیام "مشت زنان" این کشور بر ضد مداخلات خارجیان، ۷۳۹ میلیون دلار به کشورهای فاتح بپردازد، به علاوه اجازه دهد که انگلستان، فرانسه، المان، روسیه، آمریکا و ژاپن در پکن و بنادر چین نیروی مسلح داشته باشند و امتیازات ارضی و تجاری آنها محفوظ بماند ، این تحمیل را چینیان هرگز از یاد نخواهند برد. نیروهای قدرتهای یاد شده برای سرکوب ملیون چینی معروف به مشت زنان وارد پکن شده بودند.
۱۹۳۹: دولت آمریکا هفتم سپتامبر ۱۹۳۹ در قبال جنگ اروپائیان اعلام بی طرفی کرد، ولی روز بعد در آن کشور من باب احتیاط حالت "فوق العاده محدود" اعلام داشت.
