فهرست وقایع و رویدادهای تاریخی مهم ۱ مهر

۵۴۲م:۲۳ سپتامبر سال ۵۴۲ میلادی و در زمان پادشاهی خسرو انوشیروان، ارتش ایران شهر بندری سوخامی (تسوخامی) در آبخاریا را از رومیان پس گرفت. رومی ها که نام این شهر (پایتخت کنونی آبخازیا) را به سباستوپولیس تغییر داده بودند پیش از عقب نشینی از شهر، بسیاری از ساختمانها و ازجمله ارگ شهر را ویران ساخته بودند. ارگ ویران شده شهر که بعدا براثر پیشروی دریا به زیر آب فرو رفته است اخیرا توسط باستانشناسان شناسایی شده است. دولت ایران پس از اخراج رومیان، به جای مرمت عمارات خراب شده و در معرض خطر توفان دریایی، محله های تازه ای ساخت و بر شهر اضافه کرد. از جمعیت فعلی این شهر کمتر از پنج درصدشان گرجی هستند و مابقی آبخیزستانی، روس، ارمنی و …. ارتش ایران مرکب از هنگهای سوار زرهپوش (سربازان دارای روپوش فلزی و کلاه خود آهنی) در این عملیات رومیان را از بندر باطوم (پترا) نیز بیرون راندند بگونه ای که دیگر، رومی در قفقاز باقی نماند. برخی از مورخان رومی ادعا کرده اند که به علت شیوع بیماری در نظامیان رومی بود که پولیزاریوس به آنان دستور عقب نشینی داده بود. این دومین نبرد ایران و روم در قفقاز در عصر خسرو انوشیروان بود و سرانجام رومیان مجبور به پرداخت غرامت (طلا) شدند تا صلح برقرار شود. سوخامی تا صد سال پس از برافتادن دولت ساسانی ایران به دست بازماندگان یک حکمران ایرانی منصوب از جانب آنان دودمان اداره می شد و در سال ۷۳۶ به تصرف یک لشکر عرب درآمد.

۱۷۲۳م:۲۳سپتامبر سال ۱۷۲۳ میلادی طهماسب میرزا پسر شاه سلطان حسین صفوی برای ارضای حس خودخواهی ، مقاوله نامه سن پترزبورگ را که امضای پتر اول تزار روسیه در زیر آن بود امضاء کرد.طهماسب میرزا که هنگام محاصره اصفهان از سوی نیروهای امیر محمود قندهاری ازاین شهر فرار کرده بود قبلا به پتر اول که در جریان ایجاد امپراتوری روسیه بود پیشنهاد داده بود که اگر او را کمک کند که به شاهی ایران برسد بر آنچه که روسیه تاکنون از قلمرو ایران گرفته و یا در نظر دارد بگیرد از جمله مناطق شرقی قفقاز، گیلان و حتی مازندران صحه خواهد گذارد!!. با وجود این، پتر به خود اجازه تصرف مازندران را نداد و به اشغال مناطقی از دربند قفقاز تا رشت قانع شد.

طهماسب میرزا که عطش قدرت شعور او را مختل کرده بود بعدا به سلطان عثمانی هم تعهد سپرد که اگر او را به عنوان شاه به رسمیت بشناسد غرب ایران را به او خواهد بخشید. همین اشتباهات سبب شد که نادر پس از سرکوب یاغیان افغان، در مجلسی که در هزار جریب اصفهان بر پا کرده بود طهماسب میرزا را بر کنار و زندانی ساخت، عثمانی ها را از ایران بیرون راند و روسها که چنین دیدند، خود از قلمرو ایران خارج شدند.

۱۲۸۹ش:مجلس شورا اول مهرماه ۱۲۸۹ خورشیدی با اکثریت آراء ناصرالملک را که مقیم لندن بود به عنوان نایب السلطنه ایران انتخاب کرد. ناصرالملک برای قبول این مسئولیت، درخواست هر ماه ده هزار تومان حقوق کرده بود و گفته بود که چون از سیاست و اوضاع جهان آگاه است و سواد بیشتری دارد باید دو برابر عضدالملک که فاقد این اطلاعات بود دریافت دارد و دولت اجبارا قبول کرد و ناصرالملک رهسپار تهران شد. عضدالملک نخستین نایب السلطنه سلطان احمد شاه که ایلخان قاجار بود براثر بیماری درگذشته بود. نایب السلطنه تا رسیدن احمد شاه به سن قانونی وظایف سلطنت را انجام می داد.

تکفارس آی آر

۱۳۲۰ش:نمایندگان مجلس شورای ملی در نخستین جلسه علنی مهرماه ۱۳۲۰ پارلمان ایران که اول مهرماه تشکیل شده بود، و پس از اطمینان از این که دیگر رضا شاه باز نخواهد گشت به انتقاد از او پرداختند و هرچه را که خواستند برضد وی گفتند!. بسیاری از منتقدین همان هایی بودند که در طول سلطنت رضا شاه دائما از او تمجید کرده و برایش حتی شعر سروده بودند! که این دفعتا رنگ عوض کردن، عمق ضعف شخصیت و اخلاقیات را نشان می دهد. این تغییر چهره دادن یکشبه برخی از رجال وقت که نان را به نرخ روز می خوردند، به ویژه در زمانی که وطن تحت اشغال نظامی بیگانه بود، و با هدف حفظ موقع و مقام؛ به عنوان یک نقطه ضعف در تاریخ ما باقی مانده است.

۱۹۳۸م:رومی شنایدر Romy Schneider از بازیگران معروف فیلمهای سینمایی در قرن ۲۰ بیست و سوم سپتامبر ۱۹۳۸در اتریش متولد شد و ۵۳ سال عمر کرد. وی در ۱۹۸۲ بر اثر حمله قلبی درگذشت.

۴۸۰پیش ازمیلاد:اوریپیدس Euripides آزاداندیش و نمایشنامه نگار یونان باستان ۲۳ سپتامبر سال ۴۸۰ پیش از میلاد، درست در زمانی که یونان در دست ارتش ایران بود به دنیا آمد و ۷۴ سال عمر کرد. وی در طول عمر خود ۹۲ نمایشنامه نوشت که معروفترینشان «زنان تروا» عنوان دارد. او این نمایشنامه را در انتقاد از کشتار مردان آن دیار به دست یونانیان (هموطنان خود) نوشته بود، زیرا که با این کشتار، منطقه مورد بحث فاقد مرد شده بود. اوریپیدس زیر بار تغییر مطلب (خود ـ سانسوری) نرفت تا مضمون نمایشنامه خوشایند مردان جنگی یونان قرار گیرد. وی هرگز در برابر خدایان یونانی هم سر تعظیم فرود نیاورد، زیرا که آنها را منطقا نمی توانست باور داشته باشد. بارها گفته بود تا مغزش تایید نکند، چیزی را نمی پذیرد و به همین سبب داوران مسابقه های ادبی به او جایزه نمی دادند. شهرت اوریپیدس عمدتا پس از فوت او که در ۴۰۶ پیش از میلاد صورت گرفت عالمگیر شد.

www.takfars.ir

۱۸۴۶‏م:۲۳سپتامبر سال ۱۸۴۶ دانشمند آلمانی «یوهان گفرید گال» سیاره «نپتون» را که دور ترین فاصله را از خورشید دارد کشف کرد. نپتون که سطح آن از انواع گاز و بخار پوشانده شده هر ۱۶۵ سال یک بار خورشید را دور می زند و دارای هشت قمر است. روزهای نپتون ۱۶ ساعت و نزدیک به هفت دقیقه است. در سطح این سیاره لکه های بزرگ دیده می شود. به احتمال زیاد هسته آن و نیز قسمت زیر پوسته گازی، جامد است.

۱۹۰۱م:دکتر چارلز هوگینز Charles Huggins جراح کانادایی ـ آمریکایی که راه درمان سرطان پروستات را یافت ۲۲ سپتامبر سال ۱۹۰۱ در کانادا به دنیا آمد. وی با هورمون تراپی راه درمان سرطان پروستات را ارائه داد و به خاطر همین کشف برنده جایزه نوبل سال ۱۹۶۶ شد. وی در مراسم دریافت این جایزه گفت که سرطان پروستات که یک بیماری مردانه است اگر زود تشخیص داده شود صد در صد درمان پذیر است. دکتر هوگینز ۹۶ سال عمر کرد.

۱۹۰۵م:یوگن سنگر Eugen Saenger مهندس راکت ساز آلمانی و سازنده «هواپیمای موشکی ایکس ۱۵» بیست و دوم سپتامبرسال ۱۹۰۵ متولد شد. وی طرح هواپیمای فضایی را دو دهه قبل از فرستادن نخستین ماهواره حامل انسان به فضا ارائه داده بود که عبارت از هواپیمایی بود که به صورت دو مرحله ای عمل می کرد؛ یک مرحله تا انتهای جو زمین و مرحله دیگر، از آن پس که حالت موشک داشت و به همین صورت هم به جو زمین باز می گشت. مهندس سنگر (سانگر) که د ر اتریش به دنیا آمده بود برهمین پایه هواپیمای موشکی «ایکس ـ ۱۵ » را ساخت. وی پس از جنگ جهانی دوم سالها مشاور فنی فرانسه بود و دهم فوریه سال ۱۹۶۴ در ۵۹ سالگی درگذشت.

۶۳پیش از میلاد:‎‎‎‎‎امروز سالروز تولد "اگوستوس" است که ۲۳ سپتامبر سال ۶۳ پیش از میلاد به دنیا آمده بود. او در تاریخ به دو دلیل شهرت یافته است: یکی اینکه برای نخستین بار عنوان ریاست جمهوری روم را، امپراتور، گذارد ولی انتخابی بودن آن مقام را از سوی بزرگان، ژنرالها و سناتورهای روم بر هم نزد و از آن پس به سزار اگوستوس معروف شد و دوم اینکه اصطلاح Pax Romana (صلح رومی) را باب کرد که استراتژی تازه یی بود.

به موجب این سیاست، جنگ و تعرض هم – البته اگر از جانب روم (آن زمان) باشد نوعی صلح است!؛ همین استدلال و حرفی که ابرقدرتهای قرن بیستم و تنها ابرقدرت امروز می زند.

تک فارس

۱۶۲۲م: ۲۳سپتامبر سالروز قتل عام مسیحیان در ژاپن است. در این روز در سال ۱۶۲۲ میلادی بسیاری از مبلغان مسیحی که در اروپا اعزام شده بودند گردن زده شدند و یا وارونه آنها را به دار آویختند. آن دسته از ژاپنی ها که مسیحی شده بودند نیز به اسب بسته شدند و آنقدر روی زمین کشانده شدند که جان دادند و از همین روز بود که ژاپن ورود غربیها را به سرزمین خود ممنوع کرد و خود را کاملا از آنها جدا ساخت.

"یوآاو رودریگز" سیاح پرتغالی که در آن روز ژاپن بود و در همان سال کتاب خاطرات خود را در "ماکائو" تالیف کرد در این زمینه نوشته است: ژاپنی ها صرفا به خاطر آیین بودا دست به قلع و قمع مسیحیان نزدند بلکه از آن می ترسیدند که بتدریج اروپائیان فرهنگ ملی آنان را تخریب کنند و مسیحیان ژاپنی عامل نفوذ غرب در ژاپن شوند.

۱۹۴۹م:۲۰ و ۲۳ سپتامبر سال ۱۹۴۹ کابینه ترومن رئیس جمهوری وقت آمریکا در دو جلسه به اوضاع نظامی جهان پس از خارج شدن انحصار سلاح اتمی از دست آن کشور پرداخت. در این جلسات "دین آچسن" وزیر خارجه و ژنرال "عمر برادلی" رییس ستاد مشترک نیروهای مسلح آمریکا با نگرانی تمام جزئیات آزمایش اتمی شوروی را به اطلاع همکاران خود رسانیدند و قرار شد از سردبیران روزنامه ها و مدیران خبر رادیو تلویزیونها درخواست شود که با توجه به مسئولیت اجتماعی خود موضوع را بزرگ نکنند که در مردم آمریکا تولید ترس و وحشت کند و به غرور آنها نسبت به برتری وطنشان لطمه خورد!. در این جلسات، ژنرال عمر برادلی گفته بود که درسایه ترس از وقوع یک جنگ اتمی، هیچ یک از دو ابرقدرت از این پس قادر نخواهد بود در هر نقطه ای و برضد هر کشوری و به هر منظوری نیروی نظامی بکار برد و به اراده خود زمان آغاز و تاریخ پایان این جنگ را انتخاب کند، زیرا هر جنگ یکطرفه (منظور عدم توافق ابرقدرت دیگر با آن) ممکن است به درازا بکشد، منطقه ای شود و حتی به جنگ اتمی منجر گردد. در پایان همین جلسات، کابینه ترومن تصمیم گرفت که بمب افکنهای دورپرواز ب -۵۰ را جانشین ب -۲۹ در اروپا کند تا در هر لحظه قادر به بمباران اتمی شوروی باشند؛ البته باید سعی براین باشد که حتی الامکان از معارضه نظامی با شوروی اجتناب شود.

۱۹۶۴م:سرگی کورولف Sergei Korolev طراح ماهواره ها و برنامه فضایی شوروی در مصاحبه ای که ۲۳ سپتامبر ۱۹۶۴ از او به چاپ رسیده گفته بود: من یک کمونیست هستم اما اگر از من بپرسند که چرا برای برنامه های فضایی این همه رنج و مرارت کشیدی، بدون درنگ خواهم گفت: فقط به خاطر وطنم و سربلندی و عظمت آن، زیرا برای من وطن مقدم بر کمونیسم است.

کورولوف که در سی ام دسامبر ۱۹۰۶ به دنیا آمده بود در ۱۴ ژانویه سال ۱۹۶۶ در ۶۰ سالگی فوت شد.

۲۰۰۴م:مجمع عمومی بدون اختیار سازمان جهانی که ۱۹۲ کشور عضو آنند و فلسطینی ها و واتیکان در آن نماینده ناظر دارند، طبق معمول سنواتی در سومین سه شنبه سپتامبر ۲۰۰۴ نشست سالانه خود را که در جلساتش ۶۴ رئیس کشور، ۲۵ نخست وزیر و ۸۶ وزیر امور خارجه شرکت کرده بودند آغاز کرد و دبیرکل وقت این سازمان که مردی محتاط بود از کشوهای عضو خواست که توجه خود را به رعایت قانون و بسط عدالت جهانی معطوف دارند!.

توصیه رعایت قانون و بسط عدالت چیز تازه ای نیست، در قوانین اساسی همه کشورها، و در اصول متعدد مورد تاکید قرار گرفته و اندیشمندان و مصلحان از عهد باستان تاکنون تحقق آن را آرزو کرده اند. دبیرکل وقت سازمان ملل که پیش از تشکیل نخستین جلسه آن نشست، جورج بوش رئیس جمهور آمریکا وی را «کوفی عزیز» خطاب کرده بود در نطق افتتاحیه مجمع همچنین خواست که به خاطر مبارزه ضروری با تروریسم؛ به آزادی های مدنی تجاوز غیر ضروری نشود.

پس از انتشار درخواست دبیرکل سازمان ملل، طولی نکشید که خبر رسید که به دستور وزارت امنیت آمریکا پرواز شماره ۹۱۹ شرکت «یونایتد» از لندن به واشنگتن، در نیمه راه (خارج از برنامه) در یک فرودگاه ایالت شمال شرقی «مین» بر زمین نشسته تا یک مسافر انگلیسی ۵۶ ساله آن را به نام «استیفن جیورجیو»، خواننده سابق که پس از تمایل به اسلام و دست کشیدن از خوانندگی، نامش را به «یوسف اسلام» تغییر داده از آن پیاده کنند و به انگلستان باز گردانند زیرا که نام او در «واچ لیست» آن وزارتخانه بوده و به حال آمریکا خطرناک تشخیص داده شده است.

۲۰۰۳م:۲۳ سپتامبر ۲۰۰۳ شفرJaap de Hoop Scheffer وزیر امورخارجه هلند به ریاست «ناتو (اتحادیه نظامی غرب و تنها اتحادیه نظامی جهان که در عصر اتحادیه سازی ها تاسیس شد و قراربود پس از انحلال پیمان ورشو برچیده و یا اینکه به یک انجمن سیاسی تبدیل شود)» انتخاب شد. وی که یک دیپلمات حرفه ای و در سال ۲۰۰۳ پنجاه و پنج ساله از دسامبر آن سال جای رابرتسون انگلیسی را گرفت. پیش بینی شده بود ناتو که رو به گسترش است در زمان ریاست "شفر" متمایل به سیاست های اتحادیه اروپا شود که چنین نشد و هنوز عمیقا تحت نفوذ سیاست واشنگتن قراردارد. رویداد آگوست سال ۲۰۰۸ گرجستان آن واقعیت را به وضوح اثبات کرد.

T A K F A R S

۲۰۰۳م:۲۳ سپتامبر ۲۰۰۳ بانو «کارول موسلی براون» به صف متقاضیان احراز مقام ریاست جمهوری آمریکا پیوست. وی نخستین زن سیاهپوستی بود که از ایالت ایلی نوی به مجلس سنا رفته بود و یک دوره سناتور آمریکا بود. او همچنین نخستین زن سیاه پوستی است که خود را نامزد مقام ریاست جمهوری آمریکا کرده است. کارول که عضو حزب دمکرات است هنگام اعلام نامزدی خود گفته بود که می خواهد که به روال انتخاباتی دیرپای آمریکا (بیم بانوان سیاهپوست از نامزد شدن) پایان دهد، ولی مشکل او نداشتن پول کافی برای تبلیغ و مبارزه است. می دانیم که در آمریکا، پول حرف آخر را می زند حتی در مسابقه های انتخاباتی. "میدیاکراسی" باید در این جامعه پایان یابد و رسانه ها دست کم هنگام انتخابات که سرنوشت جامعه در گرو آن است در اندیشه وطن باشند و به جای تبلیغ پولی، نامزدهای شایسته را در اخبارشان معرفی کنند.

۲۰۰۵م:روزنامه های چاپ آمریکا ۲۲ سپتامبر۲۰۰۵ نوشته بودند که دولت کره شمالی (جمهوری دمکراتیک توده ای) یک بار دیگر از روش قدیمی خود استفاده کرده و نتایج مذاکرات شش جانبه را که ظاهرا با اصرار چین برگزار شده بود نقش بر آب ساخته است. دولت کره پس انتشار اعلامیه پایانی مذاکرات مبنی بر موافقت مشروط این دولت با متوقف ساختن فعالیت های اتمی نظامی خود، اعلام کرده بود که تا دولت آمریکا رآکتور آب سبک به آن کشور تحویل ندهد و پیمان عدم تجاوز نبندد، به فعالیت های اتمی اش پایان نخواهد داد. به عبارت دیگر: اول آمریکا به وعده هایش عمل کند، بعد ما. دولت آمریکا همان روز این خواست کره شمالی را رد کرده و جنگ لفظی دو کشور از سرگرفته شده بود. متعاقب آن، دولت کره شمالی آمریکا را متهم کرد که از فکر تعرض نظامی به آن کشور منصرف نشده است.

پس از انجام برخی آزمایش های اتمی از جانب کره شمالی، این دولت در سال ۲۰۰۷ به توافق هایی با آمریکا دست یافت و بعدا (اواسط سال ۲۰۰۸) حتی برجهای سردکننده تاسیسات اتمی اش را هم منفجر ساخت ولی چون دولت آمریکا به وعده هایی که داده بود عمل نکرد، فعالیت اتمی خود از سپتامبر ۲۰۰۸ از سر گرفت.

۱۴۷۱: در این روز در سال ۱۴۷۱ امپراتوری عثمانی قلمرو خود را در غرب، به دریای آدریاتیک رساند و در آلبانی به ایجاد استحکامات نظامی دست زد و به ترویج اسلام پرداخت.

۱۸۸۹: «والتر لیپمن» روزنامه نگار دنیا آمد و ۸۵ سال عمر و ۵۹ سال خبر و مقاله نوشت. وی در مقالات خود تعابیر تازه بکار برد که بعدا مصطلح و از واژه و عناوین عمومی شده اند از جمله عنوان «جنگ سرد». وی این عنوان را به رقابت های تبلیغاتی آمریکا و شوروی اطلاق کرد که اینک مبارزه های رسانه ای هر گروه از کشور ها و یا دو کشور و یا دو موسسه را «جنگ سرد» یعنی جنگی که در آن خون ریخته نشود می نامند.

۱۹۲۸: سال تحصیلی ۱۳۰۷ ـ ۱۳۰۸ ( ۱۹۲۸ـ ۱۹۲۹ میلادی ) در این روز در تهران در حالی آغاز شد که این شهر تنها ۳۰ دبستان و ۸ دبیرستان عمومی ( دولتی ) داشت.

۱۹۳۲: ایجاد کشور سعودی مرکب از حجاز، نجد و مناطق دیگر که روز پیش از این اعلام شده بود از روزی چون امروز، ۲۳ سپتامبر درسال ۱۹۳۲ ، رسمیت یافت . این روز که در تقویم ها مندرج است رعایت می شود.

۱۹۳۹: در این روز در سال ۱۹۳۹ زیگموند فروید روانشناس اتریشی درگذشت. وی هنگام مرگ ۸۲ ساله بود. روانکاوی (Psychoanalysis) از اوست.

تک فارس www.takfars.ir

۱۸۴۸: جان کرتیس آمریکایی ۲۳ سپتامبر سال ۱۸۴۸ اختراع خود سقز جویدنی را به ثبت رساند. چون نخستین سقزی که در این مصرف شد ساخت کارخانه "آدامس" بود، در ایران عمدتا سقز را آدامس می گویند.

۱۹۷۳: خوان پرون Peron که دولت او در سپتامبر سال ۱۹۵۵ در یک کودتا در آرژانتین ساقط و خود وی به اروپا تبعید شده بود، درست ۱۸ سال بعد باردیگر رهبر آرژانتین شد. وی احساسات ناسیونالیستی داشت و حزب او هنوز از احزاب تراز اول آرژانتین است.