فهرست وقایع و رویدادهای تاریخی مهم ۱ مرداد

۱۳۲۲م:طبق محاسبه مورخان روس، پوریای ولی (محمود خوارزمی) پهلوان، جوانمرد، عارف و شاعر بنام ایران ۲۳ ژوئیه سال ۱۳۲۲ میلادی (یکم امرداد) درگذشت .

۱۲۸۸ش:یکم مرداد ۱۲۸۸ سلطان احمد شاه که کودکی بیش نبود از ساختمان تابستانی سفارت روسیه در زرگنده قلهک به کاخ گلستان انتقال یافت. پدرش، شاه مخلوع، تا این روز حاضر نمی شد او را از خود دور سازد که ایلخان قاجار (پس از تبانی با دولت روسیه) با یک واحد قزاق به سفارت روسیه رفت و احمد شاه را که با پدر و اعضای خانواده در آنجا متحصن بودند بیرون آورد.

احمد شاه سی ام تیر ۱۲۹۳هجری خورشیدی پس از رسیدن به سن قانونی، تاجگذاری کرد و دولت وقت یکصد هزار تومان هزینه مراسم تاجگذاری او را از بانک انگلستان در تهران (بانک شاهی، و در آن زمان واقع در ضلع شرقی میدان توپخانه ـ ساختمان فعلی بانک تجارت) وام گرفته بود.

۱۳۳۱ش:اول مرداد ماه ۱۳۳۱ دکتر مصدق که با جانبازی مردم بر شاه و هوادارانش پیروز شده بود اعلام کرد که به احترام مقتولان تظاهرات سیاسی سی ام تیر، فردا – دوم مرداد سازمانهای دولتی تعطیل و پرچمها به حالت نیم افراشته در خواهند آمد. وی همچنین قول داد که ترتیبی خواهد داد که از آن پس نشود هیچیک از اصول قانون اساسی را نادیده گرفت و جهت تامین منافع فرد و یا افراد معین از آن عبور کرد. وی گفت که وصیت کرده است که پس از مردن، او را در کنار گور مقتولان سی ام تیر به خاک بسپارند. او از این مقتولان به نام کسانی نام برد که جان برکف نهاده بودند تا از حقوق ملت، آزادی و دمکراسی، قوانین وطن، حاکمیت ملی و استقلال کشور دفاع کنند. آنان جان دادند و در خون غلتیدند تا اراده ملت استوار و حاکم باقی بماند.

تکفارس آی آر

پس از فوت دکتر مصدق در اسفند ۱۳۴۵ و در حال تبعید غیرقانونی،دولت وقت مداخله کرد و اجازه نداد که در گورستان مقتولان سی ام تیر ماه دفن شود و به این ترتیب مانع از انجام وصیت یک متوفی شد که عملی مغایر منش ایرانی است. دولت وقت همچنین اجازه نداد که مجلس ختم عمومی برای دکتر مصدق برگزار شود، اما نتوانست مانع شود که میلیونها ایرانی در اسفند ۱۳۴۵ به علامت عزاداری، لباس سیاه برتن نکنند.

۱۳۳۹ش:یکم امرداد ۱۳۳۹، شاه درمصاحبه ای در پرسش به سئوالی که از پیش آماده شده بود به صراحت گفت که ایران اسرائیل را ده سال پیش برسمیت شناخته و این، موضوع تازه ای نیست. انتشار این مطلب با عکس العمل شدید دولتهای عربی رو به رو شد و جمال عبدالناصر ضمن حمله شدید به شاه، روابط مصر با ایران را قطع کرد و جنگ رادیویی دو کشور آغاز شد که سالها طول کشید.

۲۰۰۰م:احمد شاملو شاعر، داستان نگار، نمایشنامه نویس و روزنامه نگار معاصر وطن ۲۳ ژوئیه سال ۲۰۰۰ بر اثر عوارض بیماری قند درگذشت. شاملو که در عین حال یک مبارز سیاسی بود در طول عمر چند بار به زندان افتاده بود. انتقادهای او مخصوصا در سه سال آخر عمر نظام سلطنتی معروفند. وی مبارزه سیاسی خودرا از سفر آمریکا در سال ۱۹۷۶ شدت و گسترش داده بود. از شاملو دهها مجموعه شعر، داستان، داستان کوتاه، کتاب کودکان و مقالات متعدد باقی مانده است. وی در عین حال یک مترجم کتاب و مقاله از زبانهای فرانسه و آلمانی به پارسی بود. شاملو که هنگام وفات ۷۴ ساله بود در طول عمر چند نشریه عمومی تهران را نیز سردبیری کرده بود. شاملو در تهران و در یک خانواده نظامی به دنیا آمده بود. او می کوشید که در اشعار خود ذائقه ایرانی را که با سبک حافظ و … آشناست رعایت کند.

۱۸۲۹م:۲۳ ژوئیه سال ۱۸۲۹ ویلیام برت آمریکایی ماشین تحریری را که ساخته بود و گفته می شود نخستین تایپ رایتر بوده است در ایالت میشیگان به ثبت رسانید ، ولی از آن پس اشاره دیگری به ماشین ساخت ویلیام برت نشده است تا این که ۳۱ سال بعد

www.takfars.ir

( سال ۱۸۶۷ ) سه آمریکایی دیگر به نامهای کریستوفر شول ، کارلوس گلیدن و سمیوئل در شهر میلواکی ایالت ویسکانسین آمریکا ماشین تحریری را ساختند که استفاده از آن آسان و عملی بود و کارخانه رمینگتون که در آن زمان تفنگ و چرخ خیاطی تولید می کرد امتیاز انبوه سازی این تایپ رایتر را به مبلغ ۱۲ هزار دلار از آنان خرید و تحت نام « شول ـ گلیدنShole – Glidden » به تولید صنعتی آن پرداخت که رو به کامل گذارد و در سراسر جهان وسیله ای عمومی و ضروری شده است. عکس بالا از یک ماشین تحریر « شول ـ گلیدن » که در سال ۱۸۷۳ ساخته شده و در موزه اسمیتسونین شهر واشنگتن نگهداری می شود برداشته شده است. باید دانست که تلاش برای ساختن ماشین تحریر تحت نام « تایپو گرافر » از قرن چهاردهم میلادی آغاز شده بود که تا قرن هجدهم عملی نشد.

۱۹۳۵م:دکتر دیوید اروینگ تاریخدان انگلیسی که در کتاب خود « جنگ هیتلر » و سخنرانی هایش کشتار یهودیان اروپا به دستور هیتلر موسوم به « هالوکاست » را یک افسانه و ادعایی نادرست خوانده است از دیروز به کشور نیوزیلاند هم ممنوع الورود شد. وی قبلا به درخواست شورای جهانی یهودیان به کانادا، استرالیا ، آلمان ، ایتالیا و جمهوری فدرال آفریقای جنوبی ممنوع الورود شده بود. این شورا در درخواست خود خطاب به این دولتها نوشته است : هرجا که دیوید اروینگ حضور یابد و سخنرانی کند؛ احساسات ضد یهود دامن زده می شود.

با این که دولت نیوزیلاند اخیرا با دستگیری دو تبعه اسرائیل این دولت را متهم به سوء استفاده از خاک آن کشور و جعل گذرنامه های نیوزیلاند کرده بود، درخواست شورای جهانی یهود را پذیرفت.

دکتر اروینگ کتابهای تاریخی متعدد منتشر ساخته که از میان آنها دو کتاب او « مسیر روباه صحرا » و « جنگ هیتلر » درباره آلمان نازی است.

وی در یک سخنرانی گفته بود که طبق یک توافق ضمنی و محرمانه با رضا شاه که از سال ۱۹۳۵ ( ۱۳۱۴ هجری ) خود را از سلطه و نفوذ انگلستان خارج ساخته بود، هیتلر با کمک ارتش ایران قصد تصرف خاور میانه و خارج ساختن هند از دست انگلستان و دادن افغانستان و اراضی دیگری در شمال و غرب را به ایران داشت تا امپراتوری پارسی ها احیاء شود و به همین منظور به شوروی حمله نظامی برد و رومل ؛ بهترین افسر آلمان را به شمال آفریقا فرستاد. به اظهار دکتر اروین، قرار بود ارتشهای آلمانی از طریق قفقاز و مصر خود را به منطقه نفتخیز خاور میانه برسانند.

۱۴م:تیبریوس، ژنرال رومی که بیشتر عمر خود را در جنگ با ایرانیان سپری کرده بود و آثار زخمهای متعدد شمشیر دلاوران ایران را بر صورت و چانه اش داشت در این روز در سال ۱۴ میلادی با رای سنای روم امپراتور روم شد. شورای عالی قوه مجریه روم قبلا او را برای احراز این سمت به «سنا» پیشنهاد کرده بود، ولی سناتورها در انتخاب وی دو دل بودند که تیبریوس ۲۳ ژوئیه سال ۱۴ میلادی به جلسه سنا رفت و با نشان دادن جای زخمهای خود و شرح جنگهایش در سوریه و فلسطین با ایرانیان، موفق به گرفتن رای شد. سناتور های مخالف در این که تیبریوس سرباز حرفه ای خوبی بود تردید نداشتند، ولی باور نداشتند که بتواند امپراتور شایسته ای باشد، قواعد دمکراسی را رعایت، و قوانین مصوب سنا را عینا اجرا کند و به افکار عمومی احترام بگذارد.

۱۹۵۲م:ژنرال نجیب رئیس گروه "افسران آزادیخواه مصر" که با یک کودتای نظامی زمام امور را به دست گرفته بود ۲۳ ژوئیه ۱۹۵۲ اعلام کرد که بر کشور مسلط است و فاروق، پادشاه بر کنار شده مصر، باید این کشور را ترک کند.

وی فاروق را فردی خوشگذران و خودخواه که به آسانی آلت دست بیگانه می شود توصیف و اعلام داشت. با وجود این، ژنرال نجیب در آن روز اشاره به الغای نظام سلطنتی مصر نکرد. معنای آن این بود که پس از فاروق پسر او که طفلی شیرخوار بود جانشین پدر خواهد بود. فاروق چند روز بعد مصر را ترک کرد و به ایتالیا رفت و خوشگذرانی را با پولی که ذخیره داشت دنبال کرد.

تک فارس

فاروق از خانواده محمدعلی پاشا است که به عثمانی در تصرف مجدد مصر کمک کرده بود و بعدا خدیو (پادشاه) مصر شده بود و سلطنت مصر را درخانواده اش موروثی کرده بود. محمد علی پاشا یک مقدونی غیر یونایی بود که به ارتش عثمانی پیوسته و حکمران مقدونیه و قسمتی از یونان شده بود. فوزیه زن اول محمدرضا پهلوی (شاه سابق ایران) خواهر فاروق بود.

یک روز قهرمان ملی بود و روز دیگر متهم به خیانت! – سرانجام قهرمان جنگ «وردن»، مردی که نیت خدمت به فرانسه داشت

۱۹۴۵م:محاکمه فیلد مارشال هانری فیلیپ پتن به اتهام خیانت نسبت فرانسه از ۲۳ ژوئیه سال ۱۹۴۵ آغاز شد و تا ماه بعد از آن ادامه یافت و در پایان کار به مرگ محکوم گردید.

«پتن» در جریان جنگ جهانی اول یک ژنرال فرانسوی بود که در شکست دادن آلمان نقشی موثر داشت. او در ۱۹۱۶ در «وردن» تهاجم بزرگ آلمان را متوقف ساخت و عنوان قهرمان فرانسه به دست آورد. اگر این حمله متوقف نشده بود، آلمان برنده جنگ اول بود وجهان چهره دیگری داشت. پتن که فرضیه «دفاع به جای حمله تا پیروزی نهایی» از اوست اواخر جنگ فرمانده کل نیروهای فرانسه و فیلد مارشال این کشور شد. شارل دوگل یکی از افسران زیر دست او در نخستین مراحل جنگ جهانی اول بود.

۱۹۷۰م:۲۳ ژوئیه ۱۹۷۰ قابوس بن سعید ۳۰ ساله برضد پدرش سعید بن تیمور کودتا کرد و سلطان عمّان شد. این کشور هنوز فاقد یک قانون اساسی مدون و مجلس مقننه به صورت معمول آن است.

قابوس در انگلستان تحصیلات متوسطه و فنون نظامی را به پایان برده بود که به عمّان احضار شد و به دستور پدرش در اینجا تحت نظر قرار گرفت، اما دوستان انگلیسی اش می توانستند با او ملاقات کنند. انگلیسی ها هنوز در عمّان نفوذ کامل دارند. این سرزمین که در سوی جنوبی تنگه هرمز قرار دارد از موقعیت سوق الجیشی ویژه برخوردار است. رفاه مردم عمان نتیجه نفت آن است. قانوس بعدا موفق شد با کمک نظامی انگلستان و شاه وقت ایران به ماجرای ظفار پایان بدهد.

۱۹۹۹م:ژوئیه ۱۹۹۹ عبدالاحد کرزای (کرزایی) از بزرگان یک طایفه ساکن منطقه قندهار وابسته به قبیله پشتون درّانی (تا قرن هجدهم موسوم به ابدالی) در کویته بلوچستان (پاکستان غربی) ترور شد. عبدالاحد با پسرش حامد (رئیس جمهور فعلی افغانستان) و برخی از افراد خانواده اش ازدست حکومت طالبان جلای وطن کرده و به شهر کویته رفته بود. یک هفته پس از قتل او، در ۲۲ ژوئیه اعلام شد که ترور عبدالاحد کار طالبان بوده است (که عمدتا غلیزایی = غلزایی هستند، قبیله دیگر پشتون که میرویس هوتکی پدر میرمحمود فاتح اصفهان از میان آن قبیله برخاست). همچنین گفته شد که طالبان احتمالا ترور حامد را هم در برنامه کار خود دارند. دیگر پسران عبدالاحد به آمریکا رفته بودند و در آن کشور اقامت داشتند. در آن زمان همچنین گفته شده بود که حامد از دولت پیشین آمریکا انتقاد کرده بود که چرا بدون بررسی و برآورد نتیجه کمک کرده است که طالبان بر افغانستان مسلط شوند. حامد به همین دلیل حاضر به قبول نمایندگی طالبان در سازمان ملل نشده بود و بنابراین طالبان دشمن او شده بودند. طبق گزارش رسانه ها، حامد در طول اقامت در کویته تلاش می کرد تا ظاهرشاه به قدرت بازگردد. حامد در اواخر حکومت طالبان، از احمدشاه مسعود (از تاجیکان = پارسیوانان) که با طالبان در مبارزه بود هواداری می کرد. مسعود در عین حال از مخالفان کنترل افغانستان توسط آمریکا بود و می گفت که سیاست واشنگتن به دلایل متعدد برمدار کنترل دائمی افغانستان قراردارد و تاچنین باشد، در منطقه آرامش برقرار و پیشرفت میسر نخواهد شد. در پی قتل مسعود و ماجرای ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۱ و لشکرکشی آمریکا، حامد کرزای به تشویق این دولت به افغانستان آمد و پس از طی مراحلی ریاست این کشور را به دست گرفت، ولی مسئله افغانستان با درگیرشدن ناتو در این قضیه توسط واشنگتن، پیچیده تر شده و آینده اش قابل پیش بینی نیست.

۲۰۰۷م:۲۳ ژوئیه ۲۰۰۷ «محمدظاهر شاه» پادشاه پیشین افغانستان در ۹۲ سالگی در شهر کابل درگذشت. درگذشت او در پی یک بیماری طولانی دستگاه گوارش اعلام شده بود. محمدظاهر که در نیمه اکتبر ۱۹۱۴ به دنیا آمده بود در سال ۱۹۳۳ پس از ترور پدرش، پادشاه شده بود و تا سال ۱۹۷۳ به مدت ۴۰ سال بر افغانستان سلطنت کرده بود. در این سال، سردار محمدداوود عموزاده و شوهر خواهرش که نخست وزیر افغانستان بود از غیبت کوتاه او که به ایتالیا رفته بود استفاده کرد و با یک کودتای بدون خونریزی نظام حکومتی افغانستان را از سلطنت به جمهوری تغییر داد و خود رئیس جمهور شد. با این کودتا، آرامش از افغانستان رخت بربست. محمدظاهر که چهار پسر و دو دختر از او باقی مانده اند در سال ۲۰۰۲ و پس از سقوط حکومت طالبان، از ایتالیا به کابل بازگشت ولی ادعای سلطنت نکرد. او که برای تحکیم حکومت حمید کرزای (که از بستگان دور او است) تلاش کرد از مجلس افغانستان لقب «پدر افغان» گرفت و اجازه یافت که تا پایان عمر در کاخ سلطنتی زندگی کند. محمدظاهر در طول تبعید در ایتالیا، از کمک مالی شاه وقت ایران برخوردار بود.

T A K F A R S

۶۳۶: اعراب مسلمان تصرف سرزمین فلسطین را که پس از حکومت خسرو پرویز به دست روم شرقی (قسطنطنیه) افتاده بود تکمیل کردند.

۱۶۳۱: ارتش سوئد به فرماندهی گوستاو دوم پادشاه این کشور در « وربن » روسیه بر دشمنان خود پیروز شد . «گوستاو» سوئد را با برقرار کردن نظام وظیفه اجباری و جنگ با کشورهایی که سوئد را دست کم گرفته بودند به عنوان یک دولت مقتدر وارد صحنه اروپا ساخت . گوستاو در ۳۷ سالگی در ششم نوامبر ۱۶۳۱ در جنگ با آلمانی ها کشته شد.

۱۷۵۹: ارتش روسیه در جنگ بر آلمان پیروز شد و در این جنگ هفت هزار سرباز آلمانی کشته شدند.

۱۹۷۴: حکومت سرهنگها در یونان سقوط کرد. لشکرکشی ترکیه به قبرس و تصرف منطقه ترک نشین این جزیره عمدتا یونانی زبان، آخرین میخی بود که بر تابوت حکومت سرهنگها در یونان کوبیده شد.

۱۹۵۴: پارلمان فرانسه قرارداد ژنو در باره سرنوشت ویتنام را تصویب کرد . این قرارداد در پی شکست نظامی فرانسه در « دین بین فو » امضاء شده بود.

۱۹۹۱: حزب کمونیست شوروی در اصل پذیرفت که در نظام اقتصادی این کشور تجدید نظر شود.