خواص شلغم برای سلامتی بدن

شلغم بومی غرب آسیا است و قرن ها است به عنوان خوراک دام و انسان مصرف می شود.

شلغم قبل از پیدایش سیب زمینی، یکی از محصولات عمده خوراکی مردم اروپا و در قرون وسطی غذای مردم فقیر بوده است. این گیاه در نواحی و فصول سرد به راحتی قابل کشت است. در حال حاضر شلغم در فصل های پاییز و زمستان در اروپا، آسیا، کانادا و آمریکای شمالی کشت می شود. بر اساس بعضی اسناد، شلغم از چهارهزار سال قبل در اروپا کشت می شده است.

استفاده از شلغم در طب سنتی و طب عامیانه ملل مختلف

در طب سنتی آسیا عقیده بر این بوده است که خوردن شلغم باعث افزایش انرژی و سلامت خون می شود.

تکفارس آی آر

به طور کلی در طب قدیم، شلغم به عنوان یک تصفیه کننده خون مورد استفاده بوده است. همچنین، شلغم را منبع ویتامین C می دانستند و برای جبران کمبود این ویتامین و نیز پاک کردن پوست، به طور مرتب آن را مصرف می کردند. از این گیاه برای افزایش انرژی و درمان افسردگی نیز استفاده می شد.

از دیگر استفاده های شلغم در مشکلات دستگاه ادراری، از جمله دفع سنگ کلیه بوده است. برای درمان آرتریت و نقرس نیز از شلغم بهره می جستند. در مشکلات تنفسی، مانند احتقان بینی، برونشیت، سرفه، زکام و سل از عصاره (آب) شلغم به صورت خوراکی استفاده می شده است.

شلغم به صورت موضعی به عنوان مرهم جهت درمان تاول ها، آبسه ها، سرمازدگی پوست، دردهای نقرس، روماتیسم و تورم مفاصل در آرتروز به کار می رفت.

ترکیبات مهم

هر ۱۰۰گرم شلغم حاوی مواد زیر است

www.takfars.ir

آب: حدود ۷/۹۲ گرم

مجموع کربوهیدرات ها (قندها): ۶/۴ گرم

پروتئین: ۱ گرم

فیبر (الیاف): ۱ گرم

خاکستر: ۶/۰ گرم

چربی: ۲/۰ گرم

بتاکاروتن: ۱۳۳۰ میلی گرم

پتاسیم: ۴۲۰ میلی گرم

کلسیم: ۱۶۸ میلی گرم

سدیم: ۷۸ میلی گرم

تک فارس

فسفر: ۵۲ میلی گرم

آهن: ۶/۲ میلی گرم

ویتامین B1 (تیامین): ۱/۰ میلی گرم

ویتامین B2 (ریبوفلاوین): ۱۸/۰ میلی گرم

ویتامین B3 (نیاسین): ۷/۰ میلی گرم

ویتامین C (اسکوربیک اسید): ۴۷ میلی گرم

انرژی: ۲۳ کیلوکالری

دانه های شلغم حاوی مقدار زیادی اسیدهای چرب اروسیک، لینولئیک و لینولنیک می باشند.

گلوکوزینولیت ها یکی دیگر از ترکیبات مهم شلغم هستند که اثرات ضد سرطانی دارند.

موارد استفاده از شلغم

T A K F A R S

شلغم یکی از پرمصرف ترین محصولات امروز دنیاست که به صورت کشت های گسترده و یا به صورت خانگی تولید می گردد. شلغم به شکل خام یا پخته، مانند سبزیجات، استفاده می شود و قسمت هوایی آن را مانند اسفناج می توان مصرف کرد. همچنین، برای خوراک دام، به خصوص در فصول پاییز و زمستان، به طور گسترده استفاده می شود.

داروشناختی و اثرات مهم

شلغم به علت وجود ویتامین ها، املاح و مواد مهم دیگر، جزء گیاهان و سبزیجات ارزنده است. از مهم ترین خواص شلغم اثرات ضد سرطانی، ضد میکروب و ضد ویروسی آن می باشد. همچنین ادرارآور، دافع سنگ های کلیوی، کاهش دهنده اسیداوریک و درمان کننده نقرس است. خاصیت مفید دیگر شلغم تسکین و درمان مشکلات تنفسی از جمله برونشیت و زکام می باشد. همچنین، موجب تصفیه خون می شود و نیز محافظ کبد است. استفاده از شلغم به صورت ضماد و مرهم برای درمان التهاب کورک، آبسه و زخم ها بسیار مفید است.

عوارض جانبی

در حد مصرف خوراکی و دارویی بدون عارضه بوده و گزارشی از سمیت یا عوارض جانبی در این حد وجود ندارد.

احتیاط

مصرف زیاد دانه شلغم و یا روغن آن ممکن است باعث اثرات سمی بر روی قلب گردد.

مصرف زیاد شلغم برای افراد تیروئیدی خوب نیست؛ زیرا در این گیاه و گیاهان خانواده شب بو (خردل) ترکیبات گلوکوزینولات و ایزوتیوسیانات وجود دارد.

گرچه شلغم دارای خاصیت ضد سرطانی است، ولی افرادی که آمادگی سرطان پستان دارند نباید در مصرف آن زیاده روی کنند؛ زیرا به علت داشتن ماده ایندول و کاربی نول ممکن است باعث تحریک سرطان پستان شود.

مشخصات شلغم خوب برای مصرف خوراکی انسان

تک فارس www.takfars.ir

شلغم باید سفت و توپر باشد؛ در غیر این صورت کهنه بوده و در صورت مصرف ممکن است ایجاد نفخ کند.

پوست شلغم باید براق، شفاف و صاف باشد.

شلغم باید سنگین و درون آن روشن و شفاف باشد.

شلغم های کوچک کمی شیرین تر هستند.

شلغم های بزرگ تر موثرترند.

نگهداری شلغم

اگر قسمت های هوایی به شلغم متصل است، آنها را جدا کنید و در زیرزمین سرد قرار دهید. در این صورت می توانید آنها را تا چهار ماه نگهداری کنید. همین شلغم در قسمت خشک (صندوقچه) یخچال تا دو هفته می ماند. برگ های سبز هوایی شلغم را می توان در کیسه پلاستیک تا سه روز در یخچال نگهداری کرد.

ابن سینا در کتاب قانون راجع به شلغم چنین گفته است

شلجم (شلغم)، بیابانی و کاشتنی دارد. طبیعت هر دو نوع شلغم مرطوب و گرم است. جالینوس می فرماید: شلغم را اگر خوب بپزند، غذایی بسیار و متراکم می دهد. شلغم با آب و نمک پخته کم غذاتر است. بهترش آن است که با گوشت چرب بپزند. شلغم پخته با گوشت چرب، سینه و گلو را نرم می کند. شلغم زیاد در معده ماندگار است. گویند خوردن خام و پخته شلغم به نفع چشم است. شلغم منی به وجود آرد. آبش ادرارآور است. شلغم با گوشت پخته بول را راه اندازد و ش.ه.و.ت انگیز است. تخم شلغم نیز ش.ه.و.ت انگیز است. شلغم پخته با آب و نمک کمتر ش.ه.و.ت انگیز است. خوردن برگ شلغم ادرارآور است.

در کتاب مخزن الادویه راجع به شلغم چنین آمده است

تکفارس

شلجم معروف است و بری و بستانی می باشد. بستانی آن را برگی شبیه به برگ ترب است. ریشه آن مدور و بعضی اندک طولانی و بر سر آن اندک ریشه و به قدر نارنج بزرگ تا هندوانه در بعضی بلاد می باشد. طبیعت آن گرم و مرطوب است. تناول پخته آن مقوی است. ملین سینه و بطن است و مقوی باصره (چشم) و محرک قوه ج.ن.س.ی و زیادکننده منی و مدر بول (ادرارآور). هضم آن ساده نیست و باعث نفخ می شود و برای رفع آن باید از فلفل، زیره و شیرینی ها استفاده کرد. سائیده ریشه های باریک آن با عسل جهت سپرز (طحال) و به عنوان ادرارآور نافع است. ضماد پخته شلغم جهت درمان زخم ها مفید است.

مهم ترین اثرات گزارش شده

ضد باکتری، دارای ویتامین C، ضدعفونی کننده، مسهل و پارازیت کُش است.

نکات قابل توجه

ارقام و میزان مواد مؤثر ارائه شده مربوط به مقالات خارجی است و مقدار آنها در شلغم های ایران گزارش نشده است و نیاز به تحقیق دارد.

واریته های مختلف شلغم، با رنگ ها و اشکال مختلف، همگی مواد مؤثر مشابه و اثرات درمانی مشابهی دارند.

اکثر گیاهان خانواده خردل، مانند انواع کلم، ترب، تربچه و شلغم، نفخ به مراتب بیشتری نسبت به گیاهان و سبزی ها ایجاد می کنند.

از مهم ترین مواد مؤثر مشترک در گیاهان خانواده خردل، ترکیبات گوگردی است که بسیاری از اثرات و همچنین بیشتر عوارض جانبی این گیاهان مربوط به آنها است.

خواص دارویی ذکرشده در قانون ابن سینا و مخزن الادویه، با مراجع و تحقیقات انجام شده سال های اخیر کاملاً مطابقت دارد و این گیاه از نظر غذایی و دارویی با ارزش است.

takfars.ir

هشدار! این مطلب صرفا جنبه آموزشی دارد و برای استفاده از آن لازم است حتما با مشاور مربوطه یا پزشک متخصص مشورت کنید. اطلاعات بیشتر