آشنایی با گیاه آگاو و نحوه کاشت و نگهداری آن

از برخی گونه‌ها نیز در تهیه نوشیدنی ها (همانند A.tequila) و جایگزین شکر در آشپزی(همانند A.nectar) استفاده می شود . اکثر گونه های آگاو گیاهانی گوشتی و بدون ساقه هستند که نوک برگهایشان تیز است و در حاشیه برگها گاهی تیغ وجود دارد . این گیاهان چند ساله هستند و چندین گیاه به شکل رزت و بدون ساقه در کنار هم به شکل گروهی کوچک میتوانند رشد کنند . گلدهی این گیاهان بسیار طول می کشد به همین دلیل با نام گیاه قرن century plant خوانده می شود که البته این گیاهان معمولا عمری برابر با ۳۰-۱۰ سال دارند . هر گیاه بعد از رسیدن به گلدهی و گل دادن از بین می رود و گیاهان مجاور جایگزین ان می شوند . در زمان گلدهی ساقه گل بسیار بلندی از میان برگها و قسمت مرکزی گیاه شکل می گیرد .مثلا در گونه Agave americana طول ساقه گل می تواند به حدود ۸ متر برسد. ریشه گیاهان آگاو کم عمق است و ساقه زیرزمینی نیز دارند.

آگاو به خانواده Asparagaceae و جنس Agave تعلق دارد و بومی مکزیک و نواحی جنوبی و غربی ایالات متحده امریکا و همچنین قسمتهای مرکزی و گرمسیری امریکای جنوبی است .

گونه های مختلفی در این خانواده با نام عمومی آگاو شناخته می شوند که برخی از گونه های آن به عنوان گیاهانی زینتی در مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری در فضای ازاد و در مناطق معتدله در گلدان مورد استفاده قرار می‌گیرند .

توجه: یوکا گیاهی شبیه به برخی انواع آگاو است. همه این گیاهان به یک خانواده اما جنسهای گیاهی متفاوت تعلق دارند.

تکفارس آی آر

توجه: آگاو را قبلا در خانواده Liliaceae قرار می دادند اما امروزه در خانواده Asparagaceae قرار گرفته است.

توجه : در دنیای گیاهان زینتی برخی از گونه بیش از سایرین مورد توجه قرار گرفته اند به عنوان مثال A.americana که با نامهای maguey و American aloe نیز شناخته می شود که البته با گیاهان آلوئه از نظر گیاهشناسی متفاوت است اما به دلیل شباهت ظاهری با این نام شناخته می شود. برخی از ارقام این نمونه برگهایی با ته مایه ای از رنگ ابی دارند . گونه دیگر A.attenuata است که به دلیل عدم برگهای نوک تیز و یا حاشیه های تیغ مانند گیاه زینتی ایده ال محسوب می‌شود.

توجه : قسمتهای مختلف این گیاهان خوراکی و یا به نحوی قابل مصرف هستند . مثلا در مرکز این گیاهان مایعی شیرین جمع می شود، از برگها نوعی فیبر استخراج می شود که در سخت طناب مورد استفاده قرار میگیرد. به طور کل به دلیل چنین مصارفی در برخی نواحی مکزیک نقش اقتصادی مهمی را ایفا میکند و به همین دلیل مورد کشت و کار قرار میگیرد.

شرایط محیطی

آبیاری: گیاهان آگاو به خیس و مرطوب بودن خاک حساس هستند و در صورت آبیاری زیاد که منجر به وجود رطوبت همیشگی در سطح خاک شود خواهند پوسید بنابراین زمانی گیاه را ابیاری کنید که سطح خاک تا عمق چند سانتیمتری نسبتا خشک شده باشد در واقع هر مقدار که گیاه بزرگتر و بالغ تر باشد خشکی را تا عمق بیشتری از خاک می تواند تحمل کند . ابیاری کم و خشکی کشیدن معمولا گیاه را از بین نمی برد اما می تواند منجر به ظاهر چروکیده و کوچک ماندن برگها شود.

www.takfars.ir

نور: گیاهان آگاو را در مکانی با نور کامل و سایه – افتاب می توان کاشت اما از کاشت آنان در مکانهای کاملا سایه خودداری کنید زیرا از بین خواهند رفت. همچنین در صورت نگهداری آنان در گلدان بهتر است در طی فصل گرم در مکانی قرار گیرند که صبح تا ظهر از نور مستقیم و از ظهر به بعد در سایه باشند.

دما: اگرچه برخی انواع آگاو سرما را تا حدود ۱۲- درجه سانتیگراد تحمل میکنند اما ادامه یخبندان برای چند هفته متوالی گیاه را از پای در می اورد بنابراین چندان مناسب کاشت در فضای باز در مناطق معتدله نیست و در چنین مناطقی به شکل گلدانی باید از انان استفاده کرد که با فرا رسیدن زمستان به مکانی محافظت شده از یخبندان منتقل شوند. حداقل دمایی که این گیاه را از بین نخواهد برد حدود ۴ درجه سانتیگراد است . گرمای تابستانی برای این گیاه مشکلی ایجاد نمیکند و به خوبی با مناطقی همچون شهرهای جنوبی کشورمان سازگار است.

خاک: به خاکی با زهکش بسیار خوب که بتواند بعد از ابیاری به خوبی اضافه اب را عبور دهد و از محیط اطراف ریشه ها دور کند نیاز دارد . عمق چنین خاکی حداقل ۳۰ سانتیمتر است. برای تهیه مخلوط گلدان می توان از مخلوط خاک برگ +شن نسبتا درشت استفاده کرد تا زهکش خوبی بدست اید البته این مخلوط قانونی ثابت ندارد و از هر ترکیبی که بتوانند زهکش خوبی را ارائه دهد می توان استفاده کرد. گیاهان آگاو خاکهای بسیار غنی را دوست ندارند. غنی بودن خاک از مواد غذایی یکی از دلایل پوسیدن انان است برای غذادهی به انان کافی است که اوایل بهار لایه ای نازک از خاک برگ یا کود بسیار پوسیده دامی بر روی سطح خاک و با فاصله ای تقریبا ۳۰-۲۰ سانتیمتری روی خاک پخش شود. البته گاهی برای گیاهان جوان از کودهای شیمیایی با فرمول ۲۰-۲۰-۲۰ که میزان مساوی از عناصر نیتروژن – فسفر – پتاسیم دارد پیشنهاد شده است. فاصله گیاهان کاشت شده بستگی به اندازه گیاهان دارد . مثلا نمونه A.americana از جمله بزرگترین نمونه این گیاهان است که با فاصله حدود ۲.۵ الی ۳.۵ متر از یکدیگر کاشته می شوند.

تکثیر: کاشت بذر یکی از راه های تکثیر این گیاهان است که البته گیاه مادری ابتدا باید گل بدهد و بذرها تشکیل شود و از آنجایی که این گیاهان سالها در حالت رشد رویشی به سر می برند شاید بذرگیری از انان به خصوص در مناطق معتدله امکان پذیر نباشد و احتمال گلدهی و تولید بذر در مناطقی که اب و هوایی شبیه به موطن این گیاه دارند احتمال بیشتری دارد. همچنین سرعت رشد گیاه ، غنی بودن خاک و قدرت گیاه نیز بستگی دارد. هر مقدار که گیاه ضعیف تر باشد و خاک فقیر تر شانس گلدهی گیاه کمتر می شود. برای کاشت بذرها می توان از مخلوط پرلایت و پیت استفاده کرد. کاشت بذرها سطحی و در حد دو میلیمتر است و فاصله بین بذرها را می توان حدود ۳ سانتیمتر در نظر گرفت. برای ابیاری بعد از کاشت نیز می توان از روش اسپری اب بر روی سطح خاک استفاده کرد تا بذرها جابجا نشوند . مکان قرارگیری گلدان محتوی بذرهای کاشته شده بهتر است گرم و روشن اما به دور از نور مستقیم آفتاب باشد. کشیدن پلاستیک بر روی سطح بستر کاشت به نگهداری رطوبت کمک خواهد کرد. زمان جوانه زنی بذرها در انواع مختلف این گیاه از چند روز تا چند ماه متفاوت است اما نمونه ها متداول زینتی معمولا در طی ۳-۲ هفته جوانه میزنند . به طور کل گیاهان جوان را زمانی ابیاری کنید که سطح خاک نسبتا خشک شده باشد اما مانع از خشکی کشیدن انان بشوید. در واقع در این مقطع گیاهان جوان به رطوبت بیشتری در خاک نیاز دارند اما بعد از شکل گیری ریشه ها خاک نسبتا خشک را ترجیح می دهند . زمانی که گیاهان جوان حدود سه عدد برگ داشتند می توان انان را جابجا کرد. استفاده از پاجوش از راه های دیگر تکثیر این گیاهان است در چنین روشی گیاهچه های کوچک از کنار گیاه اصلی و از زیر خاک بیرون امده اند از گیاه مادری جدا و در مکانی دیگر کاشته می شوند. تقریبا در هر زمان از سال می توان نسبت به جدا سازی پاجوشها که اصطلاحا ‘pup’ گفته می شوند اقدام کرد بعد از جدا سازی بهتر است که این گیاهچه های کوچک برای ۲-۱ روز در مکانی نه چندان گرم و دور از تابش نور خورشید قرار گیرند تا اب اضافی خود را از دست بدهند . برای مخلوط کاشت نیز می توان از مخلوطی سبک همانند خاک برگ+شن نسبتا درشت استفاده کرد . نیازی به عمیق کاشتن گیاهچه ها نیست بلکه در حدی در خاک قرار گیرند که صاف بایستند و خاک اطراف گیاه چه را با دست می توان محکم کرد . گیاهچه ها را دور از نور مستقیم افتاب قرار دهید و زمانی ابیاری کنید که سطح خاک خشک شده باشد.

آفات و بیماری: حشره بخصوصی این گیاه را تهدید نمیکند اما گاهی لارو برخی از حشرات از بافتهای درونی گیاه تغذیه کرده و موجب از بین رفتن تدریحی ان می شوند . حلزونها و رابها نیز با تغذیه برگ میتوانند حفراتی را روی آنان ایجاد کنند. پوسیدگی ریشه مهمترین مشکل این گیاه است که برای رفع آن باید از خاکی با زهکش بسیار خوب استفاده کرد و هرگز در آبیاری گیاه زیاده روی نکرد.

گل آذین Agave angustifolia اگرچه گیاه مادری بعد از گلدهی از بین می رود اما توسط پاجوشهای چندساله و نسبتا بزرگی که در اطراف خود دارد جایگزین خواهد شد. همچنین گلدهی این گیاه بعد از چندین سال زندگی روی می دهد.